Antisosyal kişilik bozukluğu nedir?

Antisosyal kişilik bozukluğu (bazen sociopathy olarak adlandırılır), bir kişinin sürekli olarak doğruya ve yanlışa saygı göstermediği ve başkalarının haklarını ve duygularını görmezden geldiği bir zihinsel bozukluktur. Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişiler, başkalarını düşmanlaştırma, manipüle etme veya onlara sert veya duygusuz bir kayıtsızlıkla davranma eğilimindedir. Davranışlarından dolayı suçluluk veya pişmanlık göstermezler.

Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişiler genellikle kanunları ihlal ederek suçlu olurlar. Yalan söyleyebilir, şiddetli veya düşüncesizce davranabilir, uyuşturucu ve alkol kullanımıyla ilgili sorunları olabilir. Bu özelliklerinden dolayı, bu bozukluğu olan kişiler genellikle aile, iş veya okul ile ilgili sorumlulukları yerine getiremezler.

Antisosyal kişilik bozukluğunun belirtileri

Antisosyal kişilik bozukluğu belirtileri ve semptomları şunları içerebilir:

• Doğruya ve yanlışa aldırış etmemek
• Başkalarını sömürmek için sürekli yalan söyleme veya aldatma
• Duygusuz, alaycı ve başkalarına saygısız olmak
• Kişisel kazanç veya kişisel zevk için başkalarını manipüle etmek için çekicilik veya zeka kullanmak
• Kibir, üstünlük duygusu ve son derece inatçı olmak
• Suç davranışı da dahil olmak üzere kanunla ilgili tekrar eden sorunlar
• Gözdağı vererek ve sahtekârlıkla başkalarının haklarını tekrar tekrar ihlal etmek
• Dürtüsellik veya önceden plan yapamama
• Düşmanlık, önemli derecede sinirlilik, ajitasyon, saldırganlık veya şiddet
• Başkaları için empati eksikliği ve başkalarına zarar verme konusunda pişmanlık duymama
• Kendinin veya başkalarının güvenliğini hiçe sayarak gereksiz risk alma veya tehlikeli davranışlar
• Zayıf veya kötü niyetli ilişkiler
• Davranışın olumsuz sonuçlarını dikkate almama veya onlardan ders almama
• Sürekli olarak sorumsuz olmak ve iş veya mali yükümlülüklerini yerine getirmekte tekrar tekrar başarısız olmak

Antisosyal kişilik bozukluğu olan yetişkinler tipik olarak 15 yaşından önce davranış bozukluğu belirtileri gösterirler. Davranış bozukluğunun belirti ve semptomları aşağıdakiler gibi ciddi, sürekli davranış sorunlarını içerir:

• İnsanlara ve hayvanlara karşı saldırganlık
• mülkün imhası
• Dolandırıcılık
• Çalınması
• Ciddi kural ihlali

Antisosyal kişilik bozukluğu ömür boyu kabul edilse de, bazı insanlarda, özellikle yıkıcı ve suç teşkil eden davranışlar gibi belirli belirtiler zamanla azalabilir. Ancak bu düşüşün yaşlanmanın mı yoksa antisosyal davranışların sonuçlarına ilişkin farkındalığın artmasının mı bir sonucu olduğu net değil.

Ne zaman bir doktora görünmeleri gerekiyor?

Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişilerin kendi başlarına yardım istemeleri pek olası değildir. Bir arkadaşınızın veya aile üyenizin bu bozukluğa sahip olduğundan şüpheleniyorsanız, o kişinin bir akıl sağlığı uzmanından yardım almasını nazikçe önerebilirsiniz.

Antisosyal kişilik bozukluğunun nedenleri

Kişilik, herkesi benzersiz kılan düşünce, duygu ve davranışların birleşimidir. İnsanların kendilerini nasıl gördüklerinin yanı sıra dış dünyayı görme, anlama ve onunla ilişki kurma biçimleridir. Kişilik, çocukluk döneminde kalıtsal eğilimler ve çevresel faktörlerin etkileşimi ile şekillenir.

Antisosyal kişilik bozukluğunun kesin nedeni bilinmemekle birlikte:

• Genler sizi antisosyal kişilik bozukluğu geliştirmeye karşı savunmasız hale getirebilir ve yaşam koşulları bunun gelişimini tetikleyebilir
• Beyin fonksiyonlarındaki değişiklikler, beyin gelişimi sırasında sonuçlanmış olabilir.

Risk faktörleri

Bazı faktörlerin antisosyal kişilik bozukluğu geliştirme riskini artırdığı görülüyor, örneğin:

• Çocukluk çağı davranış bozukluğunun teşhisi
• Ailede antisosyal kişilik bozukluğu veya diğer kişilik bozuklukları veya akıl sağlığı bozuklukları öyküsü
• Çocukluk döneminde istismara veya ihmale maruz kalmak
• Çocukluk döneminde istikrarsız, şiddetli veya kaotik aile hayatı

Erkeklerin antisosyal kişilik bozukluğuna yakalanma riski kadınlara göre daha fazladır.

Antisosyal kişilik bozukluğunun komplikasyonları

Antisosyal kişilik bozukluğunun komplikasyonları, sonuçları ve sorunları şunlar olabilir:

• Eş istismarı veya çocuk istismarı veya ihmali
• Alkol veya madde kullanımı ile ilgili sorunlar
• hapse atılmak
• Cinayete veya intihara meyilli davranışlar
• Depresyon veya anksiyete gibi diğer zihinsel sağlık bozukluklarına sahip olmak
• Düşük sosyal ve ekonomik statü ve evsizlik
• Genellikle şiddetin bir sonucu olarak erken ölüm

Antisosyal kişilik bozukluğunun önlenmesi

Antisosyal kişilik bozukluğunun risk altındaki kişilerde gelişmesini önlemenin kesin bir yolu yoktur. Antisosyal davranışın köklerinin çocuklukta olduğu düşünüldüğünden, ebeveynler, öğretmenler ve çocuk doktorları erken uyarı işaretlerini fark edebilirler. Davranım bozukluğu belirtileri gösteren çocuklar gibi en fazla risk altında olanları belirlemeye çalışmak ve ardından erken müdahale önermek yardımcı olabilir.

Antisosyal kişilik bozukluğunun teşhisi

Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişilerin yardıma ihtiyaçları olduğuna inanmaları pek olası değildir. Ancak, depresyon, kaygı veya öfke patlamaları gibi diğer belirtiler nedeniyle veya madde kötüye kullanımının tedavisi için doktorlardan yardım isteyebilirler.

Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişiler, belirti ve semptomlar hakkında doğru bilgi vermeyebilir. Teşhiste ana faktör, etkilenen kişinin başkalarıyla nasıl ilişki kurduğudur. İzninle, aile ve arkadaşlar yararlı bilgiler sağlayabilir.

Diğer tıbbi durumların ekarte edilmesine yardımcı olacak bir tıbbi değerlendirmeden sonra, birincil doktor daha fazla değerlendirme için bir ruh sağlığı uzmanına sevk edebilir.

Antisosyal kişilik bozukluğunun teşhisi tipik olarak şunlara dayanır:

• Düşünceleri, duyguları, ilişkileri, davranış kalıplarını ve aile geçmişini araştıran psikolojik bir değerlendirme
• Kişisel ve tıbbi geçmiş
• Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayınlanan Mental Bozuklukların Teşhis ve İstatistik El Kitabında (DSM-5) listelenen belirtiler

Tipik olarak antisosyal kişilik bozukluğu 18 yaşından önce teşhis edilmese de, çocuklukta veya gençliğin ilk yıllarında bazı belirti ve semptomlar ortaya çıkabilir. Genellikle 15 yaşından önce davranış bozukluğu belirtileri olduğuna dair kanıtlar vardır.

Antisosyal kişilik bozukluğunu erken teşhis etmek, uzun vadeli sonuçları iyileştirmeye yardımcı olabilir.

Antisosyal kişilik bozukluğunun tedavisi

Antisosyal kişilik bozukluğunun tedavisi zordur, ancak bazı insanlar için uzun vadede tedavi ve yakın takip faydalı olabilir. Antisosyal kişilik bozukluğunu tedavi etme konusunda deneyimli tıp ve ruh sağlığı uzmanları aramanız gerekir.

Tedavi, her kişinin özel durumuna, tedaviye katılma isteğine ve semptomların ciddiyetine bağlıdır.

Psikoterapi

Konuşma terapisi olarak da adlandırılan psikoterapi, bazen antisosyal kişilik bozukluğunu tedavi etmek için kullanılır. Terapi, öfke ve şiddet yönetimini, alkol veya madde kötüye kullanımı tedavisini ve diğer ruh sağlığı sorunlarının tedavisini içerebilir.

Ancak psikoterapi her zaman etkili değildir, özellikle belirtiler şiddetliyse ve kişi ciddi sorunlara katkıda bulunduğunu kabul edemiyorsa.

ilaçlar

Antisosyal kişilik bozukluğunu tedavi etmek için Gıda ve İlaç İdaresi tarafından özel olarak onaylanmış hiçbir ilaç yoktur. Doktorlar, anksiyete veya depresyon gibi bazen antisosyal kişilik bozukluğuyla ilişkili durumlar veya saldırganlık belirtileri için ilaçlar yazabilir. Bazı ilaçlar, yanlış kullanım potansiyeline sahip oldukları için genellikle dikkatli bir şekilde reçete edilir.

Başa çıkma ve destek

Aile üyeleri için beceriler

Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişiler, çoğu zaman pişmanlık duymadan eyleme geçer ve diğer insanları mutsuz eder. Antisosyal kişilik bozukluğu olan bir sevdiğiniz varsa, kendiniz için de yardım almanız çok önemlidir.

Bir akıl sağlığı uzmanı size sınırlar koyma becerileri öğretebilir ve kendinizi antisosyal kişilik bozukluğunda sık görülen saldırganlık, şiddet ve öfkeden korumaya yardımcı olabilir. Profesyonel ayrıca başa çıkma stratejileri önerebilir.

Antisosyal kişilik bozukluğunu yönetme konusunda eğitim ve deneyime sahip bir akıl sağlığı uzmanı arayın. Sevdiğiniz kişinin tedavi ekibinden bir sevk isteyin. Ayrıca antisosyal kişilik bozukluğundan etkilenen aileler ve arkadaşlar için destek grupları önerebilirler.

Bir doktorla randevu için hazırlanıyor

Tıbbi bir değerlendirme davranışınızın fiziksel nedenlerini dışlarsa, doktorunuz sizi psikiyatrist veya psikolog gibi bir akıl sağlığı uzmanına sevk edebilir.

Randevunuza yanınızda bir aile üyesini veya arkadaşınızı götürün. İzninizle, sizi uzun süredir tanıyan biri, gündeme getirmeyi düşünmediğiniz soruları yanıtlayabilir veya doktorla bilgi paylaşabilir.

hazırlamak için yapabilecekleriniz

Randevunuzdan önce, aşağıdakiler hakkında bir liste yapın:

• Sizin veya ailenizin fark ettiği belirtiler ve ne kadar süreyle
• Mevcut fiziksel veya zihinsel sağlık durumları, kişisel veya ailesel akıl hastalığı geçmişi, travmatik deneyimler veya önemli stres etkenleri dahil olmak üzere temel kişisel ve tıbbi bilgiler
• İlaçların, şifalı otların, vitaminlerin veya diğer diyet takviyelerinin adları ve dozları dahil olmak üzere aldığınız tüm ilaçlar
• Bilgi toplamak için doktorunuza sorulacak sorular

Doktora aşağıdaki soruları sormalısınız:

• Belirtilerime ne sebep oluyor?
• Diğer olası nedenler nelerdir?
• Benim için etkili olma olasılığı en yüksek olan tedavi yöntemleri nelerdir?
• Tedavi ile belirtilerimin ne kadar iyileşmesini bekleyebilirim?
• Tedaviye ne sıklıkla ihtiyacım olacak ve ne kadar süreyle?
• Bu bozukluğun tedavisi için ilaçlar var mı, olası yan etkileri nelerdir?
• Reçete ettiğiniz ilaca jenerik alternatif bir ilaç var mı?

Randevunuz sırasında başka soru sormaktan çekinmeyin.

Doktor size ne sorabilir?

Doktor size şu soruları sorabilir:

• Semptomlarınız nelerdir?
• Siz veya aileniz bu belirtileri ilk ne zaman fark ettiniz?
• Semptomlarınız hayatınızı nasıl etkiliyor?
• Akrabalarınız veya arkadaşlarınız davranışlarınız hakkında endişelerini dile getirdiler mi?
• Herhangi bir yakın ilişkiniz var mı?
• İşten, okuldan veya ilişkilerden memnun değilseniz, sorunlarınızın nedeninin ne olduğunu düşünüyorsunuz?
• Hiç kendinize veya başkalarına zarar vermeyi düşündünüz mü? Gerçekten hiç böyle yaptın mı?
• Ebeveyn veya kardeş gibi kan akrabalarınızdan herhangi birine akıl hastalığı teşhisi kondu mu veya tedavi edildi mi?