Multipl Sklerozun (MS) Uzun Vadeli Etkileri

Multipl skleroz (MS), bağışıklık sistemi vücuttaki sağlıklı hücrelere saldırdığında gelişen ve genellikle beyindeki sinir hücrelerinin yağ dokusunun (miyelin kılıfları) koruyucu kılıflarına zarar verdiğinde gelişen bir otoimmün hastalıktır.

MS, genellikle zamanla kötüleşen (ilerleyici) bir hastalıktır. Bununla birlikte, tedavi ve semptom yönetimi ile, durumu olan kişiler iyi bir yaşam kalitesine sahip olabilir.

Ek olarak, MS tedavi edilemeyen yaşam boyu süren bir hastalık olsa da, hastalığı olan bir kişi, hastalığı olmayan birinden daha erken ölmek zorunda değildir.

Burada, hastalığı olan kişilerin bu etkilerle nasıl başa çıkabileceği de dahil olmak üzere, MS’in potansiyel uzun vadeli etkilerine genel bir bakış yer almaktadır.

Belirtiler

MS semptomları tahmin edilemez olabilir. Hastalığı olan iki kişi bunu aynı şekilde yaşamaz.

MS’li bir kişi alevlendiğinde hangi tür semptomların ortaya çıkacağını belirlemek zor olabilir. MS’in hem birincil hem de ikincil semptomları vardır. Birincil semptomlar, sinir hücrelerindeki miyelin kılıflarının hasar görmesinden kaynaklanır ve ikincil semptomlar, birincil semptomlardan kaynaklanan komplikasyonlardır.

MS’in ikincil semptomları ortaya çıktığında, ana amaç, komplikasyonların da çözüleceği umuduyla birincil semptomları tedavi etmektir.

Nüks ve Remisyon

MS’li kişilerde, belirli bir paterni takip etme eğiliminde olan ve nüks dönemleri ile remisyon dönemlerini içeren sporadik semptom alevlenmeleri olacaktır. MS’in farklı kalıpları arasında klinik olarak izole edilmiş sendrom (CIS), tekrarlayan-düzelten MS (RRMS) ve aktif ikincil ilerleyici MS yer alır.

MS’li bir kişinin nüksetmesinin nedeni merkezi sinir sisteminde (CNS) iltihaplanma olmasıdır. Beyni ve omuriliği içeren CNS, beyin ve vücut için bir iletişim sistemi görevi görür.

Bir alevlenme sırasında CNS’nin farklı alanları etkilenebilir. Sonuç olarak, her alevlenmenin belirtileri farklı olabilir.

MS nüksleri tipik olarak 24 saate kadar sürer. Semptomlar ortadan kalktıktan sonra remisyon olarak adlandırılır. Bu dönemler neredeyse semptomsuz veya tamamen semptomsuzdur. Tedavi ile MS atakları daha iyi yönetilebilir ve semptom dönemleri daha az sıklıkta olabilir veya insanlar ataklar arasında daha uzun sürebilir.

Uzun Vadeli Komplikasyonlar

İnsanlara MS tanısı konan ortalama yaş 30’dur. MS’in ilerleyici durumu tipik olarak ilk tanıdan bir ila yirmi yıl sonra başlar.

İhtiyaçlarını en iyi karşılayan tedavi türünü alan MS’li kişiler, iyi bir yaşam kalitesine sahip olmayı ve neredeyse MS’si olmayan kişiler kadar uzun yaşamayı bekleyebilirler.

Bununla birlikte, MS’in aşağıdakiler de dahil olmak üzere bazı uzun vadeli komplikasyonları vardır:

• Hareketlilik: Hastalık ilerledikçe, MS’li bazı kişilerde sonunda sınırlı veya tam bir hareket eksikliği gelişir. MS’li kişilerin yaklaşık %33’ü yürüme yeteneklerini kaybedecektir. Diğer üçte ikisi hala bağımsız olarak yürüyebilecek ve hareket edebilecek, ancak bazılarının baston, koltuk değneği veya tekerlekli sandalye gibi hareket yardımcılarına ihtiyacı olacak.

• Mesane ve bağırsak sorunları: Bağırsak veya mesane kontrolünün kaybı da MS’in uzun vadeli bir komplikasyonudur. MS’li bir kişinin yaşadığı engellilik düzeyi, mesane ve bağırsak fonksiyon kaybının şiddetini belirleyecektir. MS’li kişilerin kabaca %50’sinde hem mesane hem de bağırsak sorunları gelişir. Bu %50’nin yarısından fazlası sonunda idrar veya dışkıyı hiç tutamaz hale gelecektir (idrar kaçırma).

• Cinsel zorluklar: Cinsel uyarılma beyinde başlar; bu nedenle, beynin belirli bölümleri MS tarafından hasar görürse etkilenebilir. MS hastalarının yaklaşık %63’ü, hastalığın neden olduğu hasarla ilgili olarak cinsel aktivitede bir düşüş yaşar.

• Bilişsel sorunlar: Bilişsel işlev, öğrenme, bellek, bilgi işleme, problem çözme, odaklanma ve dikkat süresi gibi üst düzey beyin işlevlerini tanımlar. MS’li kişilerin %50’sinden fazlası, yaşam kalitelerini azaltabilecek bilişte bir düşüş yaşayacaktır.

MS’de ayrıca komorbiditeler (birincil durumla birlikte ortaya çıkan hastalıklar) uzun süreli sağlık komplikasyonlarına neden olabilir.

MS’in ortak komorbiditeleri şunları içerir:

• Şeker hastalığı
• Kalp hastalığı
• Depresyon
• Endişe
• Kronik akciğer hastalığı

Tedavi seçenekleri

MS için bir tedavi yoktur, ancak insanların semptomlarını yönetmelerine ve alevlenme sıklığını azaltmalarına yardımcı olan tedaviler vardır. MS’li her kişi farklıdır, bu nedenle tüm tedavi seçenekleri işe yaramaz veya herkes için uygun değildir.

Bazı ilaçlar MS’in ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olabilir. MS için birinci basamak tedavi, bağışıklık hücrelerinin beyin ve omurilikteki hücrelere saldırmasını önlemek için tasarlanmış bir ilaç sınıfıdır. Bunlara hastalık değiştirici tedaviler (DMT’ler) denir.

DMT’lere ek olarak, MS için başka tedavi türleri de vardır.

Rehabilitasyon

Rehabilitasyon tedavisinin amacı, MS’den etkilenen işlevlerin iyileştirilmesi veya sürdürülmesidir. Bu tür tedavinin bazı örnekleri arasında fizik tedavi, mesleki terapi ve bilişsel rehabilitasyon yer alır.

• Fizik tedavi, yürüme ve hareketliliğin yanı sıra güç, denge, yorgunluk ve ağrıyı iyileştirmeye yardımcı olmak için egzersiz programlarını kullanır.

• Mesleki terapi, MS’li kişilerin enerjilerini korumalarına yardımcı olacak egzersizler sağlar. Ayrıca insanlara, günlük görevlerin yerine getirilmesini kolaylaştırabilecek belirli araçları öğretir.

• Bilişsel rehabilitasyon terapisi, eleştirel düşünme, hafıza veya konsantrasyon gibi bilişsel becerilerin keskinleştirilmesine yardımcı olmak için kullanılır.

Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp (CAM)

Tamamlayıcı ve alternatif tıp (CAM), MS’li kişilerin hastalığı yönetmesine yardımcı olmak için daha geleneksel tedavilerin yanında kullanılabilir. CAM terapilerinin örnekleri arasında egzersiz, D vitamini ve diğer takviyeler ve akupunktur bulunur.

Otolog Hematopoetik Kök Hücre Nakli (AHSCT)

Otolog hematopoietik kök hücre nakli (AHSCT tedavisi), bir kemik iliği naklini içerir. Beyinde ve omurilikte neden olduğu hasarı frenlemek veya ortadan kaldırmak amacıyla bir kişinin bağışıklık sistemini sıfırlamaya yardımcı olmak için tasarlanmıştır.

İşlem sırasında hastanın vücudundan kök hücreler alınır. Ekstraksiyonun ardından hasta, bağışıklık sistemini baskılamaya yardımcı olmak için kemoterapiye tabi tutulur.

Ardından, kök hücreler hastanın vücuduna geri konur. Bağışıklık sisteminin kendini doğru bir şekilde yeniden inşa etmesi ve artık beyne ve omuriliğe saldırmaması umulmaktadır.

Özet

Multipl skleroz (MS), bağışıklık sisteminin beyin ve omurilikteki sağlıklı hücrelere saldırdığı kronik, ilerleyici, otoimmün bir hastalıktır. MS semptomları, vücudun hangi bölümlerinin etkilendiği ile ilgilidir ancak nörolojik problemler, görme değişiklikleri ve bağırsak ve mesane disfonksiyonunu içerebilir.

MS, zamanla kötüleştiği (ilerici) bir model izleyebilir veya bir süre daha kötüleşebilir ve daha sonra bir süre iyileşebilir (tekrarlayan-tekrarlayan).

Durum ömür boyu sürer ve tedavisi yoktur, ancak MS için ilaç tedavisi ve rehabilitasyon tedavisi de dahil olmak üzere farklı tedaviler vardır. Bazı tedaviler, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olabilirken, diğerleri, insanların MS semptomlarıyla başa çıkmasına yardımcı olmaya odaklanır.

MS tedavisi olmayan yaşam boyu süren bir durum olsa da, iyi bir yaşam kalitesini korumanıza yardımcı olabilecek tedaviler vardır. Ayrıca semptomlarınızı ve alevlenmelerinizi yönetmeyi öğrenebilir ve hastalığın olası uzun vadeli komplikasyonlarından bazılarını önlemek için adımlar atabilirsiniz.