Genel Bakış
Periferik sinirler beyinden ve omurilikten vücudunuzun geri kalanına mesajlar göndererek ayaklarınızın üşüdüğünü algılamak ve yürüyebilmeniz için kaslarınızı hareket ettirmek gibi şeyleri yapmanıza yardımcı olur. Çevreleyen dokular tarafından izole edilen akson adı verilen liflerden oluşan periferik sinirler kırılgandır ve kolayca zarar görebilir.
Sinir yaralanması beyninizin kaslarınız ve organlarınızla iletişim kurma yeteneğini etkileyebilir. Periferik sinirlerin hasar görmesine periferik nöropati denir.
Periferik sinir yaralanması için mümkün olan en kısa sürede tıbbi yardım almalısınız. Erken teşhis ve tedavi komplikasyonları ve kalıcı hasarı önleyebilir.
Periferik sinir hasarının belirtileri
Periferik sinir yaralanmasında, günlük aktivitelerinizi hafiften ciddi şekilde kısıtlayana kadar değişen semptomlarla karşılaşabilirsiniz. Belirtileriniz genellikle hangi sinir liflerinin etkilendiğine bağlıdır:
- Motor sinirleri. Bu sinirler yürüme, konuşma, nesneleri tutma gibi bilinçli kontrolünüz altındaki tüm kasları düzenler. Bu sinirlerin hasar görmesi tipik olarak kas zayıflığı, ağrılı kramplar ve kontrol edilemeyen kas seğirmesi ile ilişkilidir.
- Duyusal sinirler. Bu sinirler dokunma, sıcaklık ve ağrı ile ilgili bilgileri ilettiği için çeşitli semptomlarla karşılaşabilirsiniz. Bu semptomlar ellerde veya ayaklarda uyuşma veya karıncalanmayı içerir. Ağrıyı veya ısı değişikliklerini algılamada, yürümede, gözleriniz kapalı dengenizi korumada veya düğme iliklemede zorluk yaşayabilirsiniz.
- Otonom sinirler. Bu sinir grubu, nefes alma, kalp ve tiroid fonksiyonu, besinlerin sindirilmesi gibi bilinçli olarak kontrol edilmeyen faaliyetleri düzenler. Semptomlar aşırı terleme, kan basıncındaki değişiklikler, ısıyı tolere edememe ve gastrointestinal semptomları içerebilir.
Birçok periferik sinir yaralanması birden fazla sinir lifini etkilediği için çeşitli semptomlarla karşılaşabilirsiniz.
Ne zaman doktora görünmeniz gerekir?
Eğer bir uzvunuzda güçsüzlük, karıncalanma, uyuşma veya his kaybı yaşıyorsanız, sebebini belirlemek için bir doktora başvurmanız gerekir. Periferik sinir yaralanmalarını erken tedavi etmelisiniz.
Periferik sinir yaralanmalarına ne sebep olur?
Periferik sinirler çeşitli şekillerde hasar görebilir:
- Bir kaza, düşme veya spordan kaynaklanan yaralanma sinirleri gerebilir, sıkıştırabilir, ezebilir veya kesebilir.
- Diyabet, Guillain-Barre sendromu ve karpal tünel sendromu gibi tıbbi durumlar.
- Lupus, romatoid artrit ve Sjögren sendromu dahil otoimmün hastalıklar.
Diğer nedenler arasında arterlerin daralması, hormonal dengesizlikler ve tümörler yer alır.
Periferik sinir hasarının teşhisi
Doktor tıbbi geçmişinizi inceleyecek, herhangi bir kaza veya önceki ameliyatlar hakkında sorular soracak ve belirtilerinizi sizinle tartışacaktır. Doktorunuz ayrıca fiziksel ve nörolojik muayene yapacaktır. Nörolojik muayeneniz sinir hasarı belirtileri gösteriyorsa doktor aşağıdakileri içerebilecek teşhis testleri önerebilir:
- Elektromiyografi (EMG). EMG’de kasınıza yerleştirilen ince iğneli bir elektrot, kasınızın dinlenme ve hareket halindeki elektriksel aktivitesini kaydeder. Azalan kas aktivitesi sinir hasarını gösterebilir.
- Sinir iletim çalışması. Vücudunuzun iki farklı noktasına yerleştirilen elektrotlar, elektrik sinyallerinin sinirlerden ne kadar iyi geçtiğini ölçer.
- Manyetik rezonans görüntüleme (MRI). MRI, sinir hasarından etkilenen alanın ayrıntılı görüntülerini üretmek için manyetik alan ve radyo dalgalarını kullanır.
Doktorla randevuya hazırlanmak
Periferik sinir yaralanmalarının tipini ve ciddiyetini teşhis etmeye yardımcı olmak için bir dizi test kullanılabilir. Randevunuzu alırken bu testlere hazırlanmanız gerekip gerekmediğini mutlaka sorun. Örneğin, bazı ilaçları birkaç gün süreyle almayı bırakmanız veya testin yapılacağı gün losyon kullanmaktan kaçınmanız gerekebilir.
Mümkünse bir aile üyenizi veya arkadaşınızı yanınıza alın. Bazen randevu sırasında size verilen tüm bilgileri özümsemek zor olabilir. Size eşlik eden biri unuttuğunuz veya gözden kaçırdığınız bir şeyi hatırlayabilir.
Randevunuz için başka önerilerimiz var:
- Nasıl yaralandığınızı, belirtilerinizin ne kadar süredir devam ettiğini ve belirtilerin zamanla kötüleşip kötüleşmediğini de içeren tüm belirtilerinizi yazın.
- Aldığınız tüm ilaçların, vitaminlerin ve besin takviyelerinin bir listesini yazın.
- Soru sormaktan çekinmeyin. Periferik sinir yaralanması olan çocuklar ve yetişkinlerin, kaybedilen fonksiyonun geri kazanılması için çeşitli seçenekleri vardır. Sizin veya çocuğunuzun kullanabileceği tüm olasılıkları doktorunuza sormayı unutmayın. Zamanınız biterse, bir hemşireyle konuşmayı isteyin veya doktorun sizi daha sonra aramasını sağlayın.
Periferik sinir hasarının tedavisi
Bir sinir yaralanmışsa ancak kesilmemişse yaralanmanızın iyileşme olasılığı daha yüksektir. Sinirin tamamen kesildiği yaralanmaların tedavisi çok zordur ve iyileşme mümkün olmayabilir.
Doktorunuz, yaralanmanızın boyutuna, nedenine ve sinirin ne kadar iyi iyileştiğine bağlı olarak tedavinizi belirleyecektir.
- Sinir düzgün bir şekilde iyileşiyorsa ameliyata ihtiyacınız olmayabilir. Etkilenen bölgeyi iyileşene kadar dinlendirmeniz gerekebilir. Sinirler yavaşça iyileşir ve maksimum iyileşme aylar veya birkaç yıl sürebilir.
- İyileşmenizin yolunda gittiğinden emin olmak için düzenli kontrollere ihtiyacınız olacak.
- Yaralanmanız tıbbi bir durumdan kaynaklanıyorsa doktorunuz altta yatan durumu tedavi edecektir.
- Sinir hasarının türüne ve ciddiyetine bağlı olarak ağrınızı hafifletmek için aspirin veya ibuprofen (Advil, Motrin IB) gibi ilaçlara ihtiyacınız olabilir. Depresyon, nöbet veya uykusuzluğu tedavi etmek için kullanılan ilaçlar sinir ağrısını hafifletmek için kullanılabilir. Bazı durumlarda ağrıyı hafifletmek için kortikosteroid enjeksiyonlarına ihtiyacınız olabilir.
- Doktorunuz sertliği önlemek ve fonksiyonu geri kazandırmak için fizik tedavi önerebilir.
Ameliyat
Yaralanmanız gerektiği gibi iyileşmiyor gibi görünüyorsa, cerrahınız yaralı sinirlerin iyileşip iyileşmediğini değerlendirmek için ameliyathanede EMG testini kullanabilir. EMG testini doğrudan sinir üzerinde yapmak, testi deri üzerinde yapmaktan daha doğru ve güvenilirdir.
Bazen sinir dar bir alanda (tünele benzer şekilde) yerleşir veya yara izi nedeniyle sıkışır. Bu durumlarda cerrahınız dar alanı genişletebilir veya siniri yara izinden kurtarabilir.
Bazen sinirin bir bölümü tamamen kesilir veya onarılamayacak şekilde hasar görür. Cerrahınız hasarlı bölümü çıkarabilir ve sağlıklı sinir uçlarını yeniden bağlayabilir (nerve repair) veya vücudunuzun başka bir kısmından bir sinir parçasını implante edebilir (nerve graft). Bu cerrahi prosedürler sinirlerinizin yeniden büyümesine yardımcı olabilir.
Özellikle ciddi bir sinir yaralanmanız varsa doktorunuz, tendonları bir kastan diğerine aktararak kritik kasların işlevini yeniden sağlamak için ameliyat önerebilir.
Discussion about this post