Otoimmün hepatit: belirtiler, tanı ve tedavi

Genel Bakış

Otoimmün hepatit, vücudun bağışıklık sistemi karaciğer hücrelerine saldırdığında ortaya çıkan karaciğer iltihabıdır. Otoimmün hepatitin kesin nedeni belirsizdir, ancak genetik ve çevresel faktörlerin zamanla bu hastalığın tetiklenmesinde etkileşime girdiği görülmektedir.

Tedavi edilmeyen otoimmün hepatit, karaciğerde yara izine (siroz) ve sonunda karaciğer yetmezliğine yol açabilir. Ancak erken teşhis edilip tedavi edildiğinde otoimmün hepatit sıklıkla bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlarla kontrol edilebilir.

Otoimmün hepatitin ilaç tedavilerine yanıt vermediği veya ilerlemiş karaciğer hastalığı vakalarında karaciğer nakli bir seçenek olabilir.

Otoimmün hepatit belirtileri

Otoimmün hepatitin belirti ve semptomları kişiden kişiye değişir ve aniden ortaya çıkabilir. Bazı kişilerde bu hastalığın erken evrelerinde çok az sorun yaşanırken, bazılarında aşağıdakileri içerebilecek belirti ve semptomlar görülür:

Tükenmişlik
Karın rahatsızlığı
Derinin ve göz beyazlarının sararması
Genişlemiş bir karaciğer
Derideki anormal kan damarları (örümcek anjiyomları)
Deri döküntüleri
Eklem ağrıları
Adet dönemlerinin kaybı

Ne zaman doktora görünmeniz gerekir?

Sizi endişelendiren herhangi bir belirti veya semptomunuz varsa bir doktora görünün.

Otoimmün hepatitin nedenleri

Otoimmün hepatit, normalde virüslere, bakterilere ve diğer patojenlere saldıran vücudun bağışıklık sisteminin karaciğeri hedef almasıyla ortaya çıkar. Karaciğere yapılan bu saldırı, kronik inflamasyona ve karaciğer hücrelerinde ciddi hasara yol açabilir. Vücudun kendisine saldırmasının nedeni belirsiz ancak araştırmacılar, otoimmün hepatitin, bağışıklık sistemi işlevini kontrol eden genlerin etkileşimi ve belirli virüslere veya ilaçlara maruz kalmanın neden olabileceğini düşünüyor.

Otoimmün hepatit türleri

Doktorlar otoimmün hepatitin iki ana formunu tanımladılar.

Tip 1 otoimmün hepatit. Bu hastalığın en yaygın türüdür. Bu tip her yaşta ortaya çıkabilir. Tip 1 otoimmün hepatit hastalarının yaklaşık yarısında çölyak hastalığı, romatoid artrit veya ülseratif kolit gibi diğer otoimmün bozukluklar bulunur.
Tip 2 otoimmün hepatit. Yetişkinlerde tip 2 otoimmün hepatit gelişebilse de en çok çocuklarda ve gençlerde görülür. Bu tip otoimmün hepatite başka otoimmün hastalıklar da eşlik edebilir.

Risk faktörleri

Otoimmün hepatit gelişme riskini artırabilecek faktörler şunlardır:

Kadın olmak. Otoimmün hepatit hem erkeklerde hem de kadınlarda gelişebilse de, bu hastalık kadınlarda daha yaygındır.
Belirli enfeksiyonların geçmişi. Kızamık, herpes simpleks veya Epstein-Barr virüsüne yakalandıktan sonra otoimmün hepatit gelişebilir. Bu hastalık aynı zamanda hepatit A, B veya C enfeksiyonuyla da bağlantılıdır.
Kalıtım. Kanıtlar, ailelerde otoimmün hepatite yatkınlığın olabileceğini düşündürmektedir.
Otoimmün bir hastalığa sahip olmak. Çölyak hastalığı, romatoid artrit veya hipertiroidizm (Graves hastalığı veya Hashimoto tiroiditi) gibi bir otoimmün hastalığı olan kişilerin otoimmün hepatit geliştirme olasılığı daha yüksektir.

Otoimmün hepatit komplikasyonları

Tedavi edilmeyen otoimmün hepatit, karaciğer dokusunda kalıcı yara izine (siroz) neden olabilir. Sirozun komplikasyonları şunları içerir:

Yemek borusunda genişlemiş damarlar (esophageal varices). Portal ven yoluyla dolaşım engellendiğinde, kan diğer kan damarlarına, özellikle de mide ve yemek borusundaki kan damarlarına geri dönebilir. Kan damarları ince duvarlıdır ve taşımaları gerekenden daha fazla kanla dolu oldukları için kanama olasılıkları yüksektir. Yemek borusunda veya midede bu kan damarlarından kaynaklanan büyük kanama, acil tıbbi müdahale gerektiren, yaşamı tehdit eden bir acil durumdur.
Karında sıvı (asit). Karaciğer hastalığı karnınızda büyük miktarda sıvı birikmesine neden olabilir. Assit rahatsız edici olabilir ve nefes almayı engelleyebilir ve genellikle ilerlemiş sirozun bir belirtisidir.
Karaciğer yetmezliği. Bu durum, karaciğer hücrelerine verilen aşırı hasarın karaciğerin yeterince çalışmasını imkansız hale getirmesi durumunda ortaya çıkar. Bu noktada karaciğer nakline ihtiyaç duyulmaktadır.
Karaciğer kanseri. Sirozlu kişilerde karaciğer kanseri riski artar.

Özofagus varisleri — Esophageal varices. Yemek borusu varisleri yemek borusunun alt kısmındaki genişlemiş damarlardır. Çoğunlukla kanı bağırsaktan ve dalaktan karaciğere taşıyan portal damardaki kan akışının engellenmesinden kaynaklanırlar.

Otoimmün hepatit tanısı

Otoimmün hepatiti teşhis etmek için kullanılan testler ve prosedürler şunları içerir:

Kan testleri. Kanınızın bir örneğinin antikorlar açısından test edilmesi, otoimmün hepatiti viral hepatitten ve benzer semptomları olan diğer durumlardan ayırt edebilir. Antikor testleri aynı zamanda sahip olduğunuz otoimmün hepatitin türünü belirlemenize de yardımcı olur.
Karaciğer biyopsisi. Doktorlar tanıyı doğrulamak ve karaciğer hasarının derecesini ve tipini belirlemek için karaciğer biyopsisi yaparlar. Bu işlem sırasında, cildinizdeki küçük bir kesiden karaciğerinize geçirilen ince bir iğne kullanılarak az miktarda karaciğer dokusu toplanır. Numune daha sonra analiz için bir laboratuvara gönderilir.

**Karaciğer biyopsisi.** Karaciğer biyopsisi, laboratuvar testleri için küçük bir karaciğer dokusu örneğinin toplanmasına yönelik bir prosedürdür. Karaciğer biyopsisi genellikle cildinize ve karaciğerinize ince bir iğnenin yerleştirilmesiyle gerçekleştirilir.

Otoimmün hepatit tedavisi

Hangi tip otoimmün hepatite sahip olursanız olun, tedavinin amacı bağışıklık sisteminin karaciğerinize saldırısını yavaşlatmak veya durdurmaktır. Tedavi hastalığın ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olur. Bu hedefe ulaşmak için bağışıklık sistemi aktivitesini azaltan ilaçlara ihtiyacınız olacak. Başlangıç tedavisi genellikle prednizondur. Prednizona ek olarak ikinci bir ilaç olan azatioprin (Azasan, Imuran) önerilebilir.

Prednizon, özellikle uzun süreli alındığında, diyabet, kemiklerin incelmesi (osteoporoz), kırık kemikler (osteonekroz), yüksek tansiyon, katarakt, glokom ve kilo alımı gibi çok çeşitli ciddi yan etkilere neden olabilir.

Doktorlar genellikle tedavinin yaklaşık ilk ayı boyunca yüksek dozda prednizon reçete eder. Daha sonra yan etki riskini azaltmak için, hastalığı kontrol altına alacak mümkün olan en düşük doza ulaşana kadar önümüzdeki birkaç ay içinde dozu kademeli olarak azaltırlar. Azatioprin eklemek aynı zamanda prednizonun yan etkilerinden kaçınmanıza da yardımcı olur.

Tedaviye başladıktan birkaç yıl sonra remisyon yaşayabilseniz de, ilaç kesilirse hastalık sıklıkla geri döner. Durumunuza bağlı olarak ömür boyu tedaviye ihtiyacınız olabilir.

Karaciğer nakli

İlaçlar hastalığın ilerlemesini durdurmadığında veya geri dönüşü olmayan yara izi (siroz) veya karaciğer yetmezliği geliştiğinde, geriye kalan seçenek karaciğer naklidir.

Karaciğer nakli sırasında hastalıklı karaciğeriniz çıkarılır ve yerine bir donörden alınan sağlıklı bir karaciğer konur. Karaciğer nakillerinde çoğunlukla ölen organ bağışçılarından alınan karaciğerler kullanılır. Bazı durumlarda canlı donörden karaciğer nakli yapılabilir. Canlı donörden yapılan karaciğer nakli sırasında, canlı bir donörden alınan sağlıklı karaciğerin yalnızca bir kısmını alırsınız. Her iki karaciğer de hemen yeni hücreleri yenilemeye başlar.