Alzheimer hastalığının belirtileri ve nedenleri

Alzheimer hastalığı, beyin hücrelerinin yok olmasına (dejenere olmasına) ve ölmesine neden olan ilerleyici bir hastalıktır. Alzheimer hastalığı, bir kişinin bağımsız olarak işlev görme yeteneğini bozan düşünme, davranışsal ve sosyal becerilerde sürekli bir düşüş olan demansın en yaygın nedenidir.

Bu hastalığın erken belirtileri, son olayları veya konuşmaları unutmak olabilir. Hastalık ilerledikçe, Alzheimer hastalığı olan bir kişi ciddi hafıza bozukluğu geliştirecek ve günlük görevleri yerine getirme yeteneğini kaybedecektir.

Mevcut Alzheimer hastalığı ilaçları semptomları geçici olarak iyileştirebilir veya düşüş oranını yavaşlatabilir. Bu ilaçlar bazen Alzheimer hastalığı olan kişilerin işlevini en üst düzeye çıkarmasına ve bir süre bağımsızlığını korumasına yardımcı olabilir. Farklı programlar ve hizmetler, Alzheimer hastalığı olan kişileri ve bakıcılarını desteklemeye yardımcı olabilir.

Alzheimer hastalığını iyileştiren veya beyindeki hastalık sürecini değiştiren bir tedavi yoktur. Bu hastalığın ileri evrelerinde, dehidrasyon, yetersiz beslenme veya enfeksiyon gibi ciddi beyin fonksiyonu kaybından kaynaklanan komplikasyonlar ölümle sonuçlanır.

Alzheimer hastalığının belirtileri

Alzheimer hastalığının ana semptomu hafıza kaybıdır. Hastalığın erken bir belirtisi genellikle son olayları veya konuşmaları hatırlamakta güçlük çekmesidir. Hastalık ilerledikçe hafıza bozuklukları kötüleşir ve diğer semptomlar gelişir.

İlk başta, Alzheimer hastalığı olan bir kişi, bir şeyleri hatırlamakta ve düşüncelerini düzenlemekte zorluk çektiğinin farkında olabilir. Bir aile üyesi veya arkadaşın semptomların nasıl kötüleştiğini fark etme olasılığı daha yüksek olabilir.

Alzheimer hastalığı ile ilişkili beyin değişiklikleri, aşağıdakilerle ilgili sorunların artmasına neden olur:

Hafıza

Herkesin ara sıra hafıza kayıpları olur. Anahtarlarınızı nereye koyduğunuzun izini kaybetmeniz veya bir tanıdığınızın adını unutmanız normaldir. Ancak Alzheimer hastalığı ile ilişkili hafıza kaybı devam eder ve kötüleşir, işte veya evde çalışma yeteneğini etkiler.

Alzheimer hastaları şunları yapabilir:

• İfadeleri ve soruları defalarca tekrarlayın
• Konuşmaları, randevuları veya etkinlikleri unutun ve daha sonra hatırlamayın
• Eşyaları rutin olarak yanlış yere koymak, genellikle onları mantıksız yerlere koymak
• Tanıdık yerlerde kaybolmak
• Sonunda aile üyelerinin ve günlük nesnelerin adlarını unutun
• Nesneleri tanımlamak, düşünceleri ifade etmek veya sohbetlere katılmak için doğru kelimeleri bulmakta sorun yaşama

Düşünme ve akıl yürütme

Alzheimer hastalığı, özellikle sayılar gibi soyut kavramlar hakkında konsantre olma ve düşünme zorluğuna neden olur.

Çoklu görev özellikle zordur ve finansmanı yönetmek, çek defterlerini dengelemek ve faturaları zamanında ödemek zor olabilir. Bu zorluklar sayıları tanıyamama ve bunlarla başa çıkmada yetersizliğe kadar ilerleyebilir.

Yargılama ve karar verme

Günlük durumlarda makul kararlar ve yargılar verme yeteneği azalacak. Örneğin, bir kişi sosyal etkileşimlerde yetersiz veya karakteristik olmayan seçimler yapabilir veya hava durumuna uygun olmayan giysiler giyebilir. Ocakta yanan yiyecekler veya beklenmedik sürüş durumları gibi günlük sorunlara etkili bir şekilde yanıt vermek daha zor olabilir.

Bilinen görevleri planlama ve gerçekleştirme

Bir yemeği planlamak ve pişirmek ya da favori bir oyunu oynamak gibi sıralı adımlar gerektiren bir zamanlar rutin olan aktiviteler, hastalık ilerledikçe bir mücadele haline gelir. Sonunda, ilerlemiş Alzheimer’lı kişiler giyinme ve banyo yapma gibi temel görevleri nasıl yapacaklarını unutabilirler.

Kişilik ve davranıştaki değişiklikler

Alzheimer hastalığında meydana gelen beyin değişiklikleri ruh hallerini ve davranışları etkileyebilir. Sorunlar aşağıdakileri içerebilir:

• Depresyon
• ilgisizlik
• Sosyal geri çekilme
• Ruh hali
• Başkalarına güvensizlik
• Sinirlilik ve saldırganlık
• Uyku alışkanlıklarındaki değişiklikler
• dolaşan
• inhibisyon kaybı
• Bir şeyin çalındığına inanmak gibi sanrılar

korunmuş beceriler

Semptomlar kötüleşirken bile birçok önemli beceri daha uzun süre korunur. Korunmuş beceriler arasında kitap okumak veya dinlemek, hikayeler anlatmak ve anıları anlatmak, şarkı söylemek, müzik dinlemek, dans etmek, çizim yapmak veya el işi yapmak sayılabilir.

Bu beceriler, hastalığın seyrinde daha sonra etkilenen beyin bölümleri tarafından kontrol edildiğinden daha uzun süre korunabilir.

Ne zaman doktora görünmeniz gerekiyor?

Tedavi edilebilir hastalıklar da dahil olmak üzere bir dizi hastalık, hafıza kaybına veya diğer bunama semptomlarına neden olabilir. Hafızanız veya diğer düşünme becerilerinizle ilgili endişeleriniz varsa, kapsamlı bir değerlendirme ve teşhis için doktorunuzla konuşun.

Bir aile üyesinde veya arkadaşınızda gözlemlediğiniz düşünme becerileri konusunda endişeleriniz varsa, endişeleriniz hakkında konuşun ve birlikte bir doktor randevusuna gitmeyi sorun.

Alzheimer hastalığının nedenleri

Bilim adamları, çoğu insan için Alzheimer hastalığının, zamanla beyni etkileyen genetik, yaşam tarzı ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklandığına inanıyor.

Zamanın %1’inden daha azında Alzheimer, bir kişinin bu hastalığı geliştirmesini neredeyse garanti eden spesifik genetik değişikliklerden kaynaklanır. Bu nadir olaylar genellikle hastalığın orta yaşta başlamasına neden olur.

Alzheimer hastalığının kesin nedenleri tam olarak anlaşılamamıştır, ancak özünde, normal şekilde çalışmayan, beyin hücrelerinin (nöronlar) çalışmasını bozan ve bir dizi toksik olayı açığa çıkaran beyin proteinleriyle ilgili problemler vardır. Nöronlar hasar görür, birbirleriyle bağlantılarını kaybederler ve sonunda ölürler.

Hasar en sık beynin hafızayı kontrol eden bölgesinde başlar, ancak süreç ilk semptomlardan yıllar önce başlar. Nöronların kaybı, biraz tahmin edilebilir bir şekilde beynin diğer bölgelerine yayılır. Hastalığın geç evresinde, beyin önemli ölçüde küçülmüştür.

Araştırmacılar iki proteinin rolüne odaklanmıştır:

• Plaklar. Beta-amiloid, daha büyük bir proteinin artık bir parçasıdır. Bu parçalar bir araya toplandığında, nöronlar üzerinde toksik bir etkiye sahip oldukları ve hücreden hücreye iletişimi bozdukları görülmektedir. Bu kümeler, diğer hücresel kalıntıları da içeren amiloid plaklar adı verilen daha büyük tortular oluşturur.
• Karışıklık. Tau proteinleri, besinleri ve diğer gerekli malzemeleri taşımak için bir nöronun iç destek ve taşıma sisteminde rol oynar. Alzheimer hastalığında, tau proteinleri şekil değiştirir ve kendilerini nörofibriler yumaklar adı verilen yapılar halinde düzenlerler. Karışıklıklar taşıma sistemini bozar ve hücreler için toksiktir.

Risk faktörleri

Yaş

Artan yaş, Alzheimer hastalığı için bilinen en büyük risk faktörüdür. Alzheimer, normal yaşlanmanın bir parçası değildir, ancak yaşlandıkça Alzheimer hastalığına yakalanma olasılığı artar.

Örneğin bir çalışma, yılda 65 ila 74 yaş arasındaki 1.000 kişi başına iki yeni tanı, 75 ila 84 yaş arasındaki 1.000 kişi başına 11 yeni tanı ve 85 yaş ve üstü 1.000 kişi başına 37 yeni tanı olduğunu buldu.

Aile öyküsü ve genetik

Birinci derece akrabanızda (ebeveyniniz veya kardeşiniz) Alzheimer varsa, Alzheimer geliştirme riskiniz biraz daha yüksektir. Aileler arasında Alzheimer’ın çoğu genetik mekanizması büyük ölçüde açıklanamamıştır ve genetik faktörler muhtemelen karmaşıktır.

Daha iyi anlaşılan bir genetik faktör, apolipoprotein E geninin (APOE) bir formudur. APOE e4 geninin bir varyasyonu Alzheimer hastalığı riskini artırır, ancak genin bu varyasyonuna sahip herkes hastalığı geliştirmez.

Bilim adamları, üç gende, birini miras alan bir kişinin Alzheimer geliştireceğini neredeyse garanti eden nadir değişiklikler (mutasyonlar) belirlediler. Ancak bu mutasyonlar, Alzheimer hastalığı olan kişilerin %1’inden daha azını oluşturur.

Down Sendromu

Down sendromlu birçok insan Alzheimer hastalığı geliştirir. Bunun nedeni, 21. kromozomun üç kopyasına ve ardından beta-amiloid oluşumuna yol açan protein için genin üç kopyasına sahip olmak olabilir. Alzheimer’ın belirti ve semptomları, Down sendromlu kişilerde genel popülasyona göre 10 ila 20 yıl daha erken ortaya çıkma eğilimindedir.

Cinsiyet

Erkekler ve kadınlar arasında çok az risk farkı var gibi görünüyor, ancak genel olarak, genellikle erkeklerden daha uzun yaşadıkları için hastalığı olan daha fazla kadın var.

Hafif bilişsel bozukluk

Hafif bilişsel bozukluk (MCI), bir kişinin yaşı için beklenenden daha büyük olan bellek veya diğer düşünme becerilerindeki düşüştür, ancak düşüş, kişinin sosyal veya iş ortamlarında işlev görmesini engellemez.

HBB’si olan kişilerde önemli bir demans gelişme riski vardır. Birincil HBB açığı bellek olduğunda, durumun Alzheimer hastalığına bağlı demansa ilerleme olasılığı daha yüksektir. MCI teşhisi, kişinin sağlıklı yaşam tarzı değişikliklerine odaklanmasını, hafıza kaybını telafi etmek için stratejiler geliştirmesini ve semptomları izlemek için düzenli doktor randevuları planlamasını sağlar.

Geçmiş kafa travması

Şiddetli kafa travması geçirmiş kişilerde Alzheimer hastalığı riski daha yüksektir.

Kötü uyku düzeni

Araştırmalar, uykuya dalma veya uykuda kalma zorluğu gibi kötü uyku düzenlerinin Alzheimer hastalığı riskinin artmasıyla ilişkili olduğunu göstermiştir.

Yaşam tarzı ve kalp sağlığı

Araştırmalar, kalp hastalığı ile ilişkili aynı risk faktörlerinin Alzheimer hastalığı riskini de artırabileceğini göstermiştir. Bu faktörler şunları içerir:

• Egzersiz eksikliği
• obezite
• Tütün içmek veya ikinci el dumana maruz kalmak
• Yüksek tansiyon
• Yüksek kolestorol
• Kötü kontrollü tip 2 diyabet

Bu faktörlerin tümü değiştirilebilir. Bu nedenle, yaşam tarzı alışkanlıklarını değiştirmek bir dereceye kadar riskinizi değiştirebilir. Örneğin, düzenli egzersiz ve meyve ve sebzeler açısından zengin, sağlıklı, az yağlı bir diyet, Alzheimer hastalığına yakalanma riskinin azalmasıyla ilişkilidir.

Yaşam boyu öğrenme ve sosyal katılım

Çalışmalar, zihinsel ve sosyal olarak uyarıcı faaliyetlere ömür boyu katılım ile Alzheimer hastalığı riskinin azalması arasında bir ilişki bulmuştur. Düşük eğitim seviyeleri – lise eğitiminden daha az – Alzheimer hastalığı için bir risk faktörü gibi görünmektedir.

Alzheimer hastalığının komplikasyonları

Alzheimer’ın neden olduğu hafıza ve dil kaybı, muhakeme bozukluğu ve diğer bilişsel değişiklikler, diğer sağlık durumlarının tedavisini zorlaştırabilir. Alzheimer hastalığı olan bir kişi şunları yapamayabilir:

• Ağrı yaşadığını iletin – örneğin, bir diş probleminden
• Başka bir hastalığın belirtilerini bildirin
• Öngörülen bir tedavi planını takip edin
• İlaç yan etkilerine dikkat edin veya tanımlayın

Alzheimer hastalığı son aşamalarına doğru ilerledikçe beyindeki değişiklikler yutma, denge, bağırsak ve mesane kontrolü gibi fiziksel fonksiyonları etkilemeye başlar. Bu etkiler, aşağıdakiler gibi ek sağlık sorunlarına karşı savunmasızlığı artırabilir:

• Akciğerlere yiyecek veya sıvı solumak
• Pnömoni ve diğer enfeksiyonlar
• Düşmek
• Kırıklar
• Yatak yaraları
• Yetersiz beslenme veya dehidrasyon