genel bakış
Trombositopeni nedir?
Trombositopeni (THROM-bo-sigh-toe-PEE-ne-ah), kan trombosit sayınız düşük olduğunda ortaya çıkar. Trombositler trombosit olarak da adlandırılır. Bu tür kan hücresi, bir kesik veya yara bölgesinde kanamayı durdurmaya yardımcı olmak için kan pıhtıları oluşturmak üzere bir araya toplanır. Kan pıhtısı için başka bir isim trombüs.
Kemik iliği, trombositler dahil tüm kan hücrelerini oluşturan kemiklerin içindeki yumuşak, süngerimsi dokudur. Trombositopenisi olan kişilerde kan pıhtısı oluşturmak için yeterli trombosit yoktur. Kesik veya başka bir yara alırsanız, çok fazla kanamanız olabilir ve kanamayı durdurmak zor olabilir.
Kimlerde trombositopeni olabilir?
Trombositopeni her yaştan, ırktan ve cinsiyetten insanı etkileyebilir. Bilinmeyen nedenlerle, hamile kadınların yaklaşık %5’inde doğumdan hemen önce hafif trombositopeni gelişir.
Trombositopeni türleri nelerdir?
Trombositopeninin üç ana sınıfı şunlardır:
- Trombosit yüzeyine bağlanan bir oto-antikor gibi trombosit yıkımı.
- Büyük dalağı olan veya karaciğer hastalığı olan kişilerde olduğu gibi trombosit sekestrasyonu.
- Bazı kemik iliği hastalıklarında olduğu gibi trombosit üretiminin azalması.
Trombositopeni ne kadar yaygındır?
Kaç kişinin trombositopenisi olduğu bilinmiyor. Birçok insan hafif semptomlara sahiptir. Bu duruma sahip olduklarını bile bilmiyor olabilirler. Trombositopeninin otoimmün formu, immün trombositopenik purpura veya ITP, her 100.000 yetişkin ve çocuktan yaklaşık üç ila dördünü etkiler.
Belirtileri ve Nedenleri
Trombositopeniye ne sebep olur?
Nadir durumlarda, trombositopeni kalıtsaldır veya ebeveynden çocuğa geçer. Daha yaygın olarak, belirli bozukluklar, durumlar ve ilaçlar düşük trombosit sayısına neden olur. Bunlar şunları içerir:
- Alkol kullanım bozukluğu ve alkolizm.
- ITP’ye neden olan otoimmün hastalık. ITP bazen lupus gibi diğer otoimmün durumlarla ilişkilidir.
- Aplastik anemi, lösemi, belirli lenfomalar ve miyelodisplastik sendromlar dahil olmak üzere kemik iliği hastalıkları.
- Kemoterapi ve radyasyon tedavisi gibi kanser tedavileri.
-
Karaciğer sirozu veya Gaucher hastalığının neden olduğu genişlemiş dalak. Büyüyen dalak, trombositleri ve diğer kan hücrelerini yakalar ve kan dolaşımında dolaşmasını engeller.
- Arsenik, benzen ve böcek ilaçları dahil toksik kimyasallara maruz kalma.
- Bakteriyel enfeksiyonları (antibiyotikler), nöbetleri (epilepsi) ve kalp problemlerini tedavi eden ilaçlar veya kan inceltici heparin.
- Hepatit C, CMV, EBV ve HIV gibi virüsler.
Trombositopeninin belirtileri nelerdir?
Hafif trombositopeni vakaları olan bazı kişilerde semptom görülmez. Çoğu zaman, ilk belirtilerden biri kanamayı durdurmayan bir kesik veya burun kanamasıdır. Düşük trombosit sayısının diğer belirtileri şunlardır:
- Diş eti kanaması.
- Dışkıda kan (siyah, katran görünümlü), idrar (hematüri) veya kusmuk.
-
Ağır adet dönemleri.
- Peteşi (bacakların alt kısmında döküntüye benzeyen küçük kırmızı veya mor noktalar).
- Purpura (mor, kırmızı veya kahverengi morluklar) veya kolayca morarma.
-
Rektal kanama.
Teşhis ve Testler
Trombositopeni nasıl teşhis edilir?
Durdurulması zor bir kanamanız veya diğer trombositopeni belirtileriniz varsa, sağlık uzmanınız aşağıdakileri yapabilir:
- Fizik sınavı: Sağlık hizmeti sağlayıcısı, aile geçmişinizi ve tıbbi geçmişinizi gözden geçirecektir. Aldığınız ilaçları tartışacaksınız. Sağlık uzmanınız ayrıca morluklar, kızarıklıklar (peteşi) ve genişlemiş bir dalak veya karaciğer olup olmadığını kontrol edecektir.
- Kan sayımı: Tam kan sayımı (CBC), trombosit, beyaz ve kırmızı kan hücrelerinin düzeylerini kontrol eder.
- Kan pıhtısı testi: Bir kan pıhtısı testi, kanın pıhtılaşması için geçen süreyi ölçer. Bu testler, kısmi tromboplastin zamanını (PTT) ve protrombin zamanını (PT) içerir.
Trombosit sayınız düşükse, sağlayıcınız nedeni bulmak için daha fazla test isteyebilir, örneğin:
- Kemik iliği biyopsisi: Bir kemik iliği örneği almak, kemik iliği hastalıklarının veya kanserin teşhisine yardımcı olabilir.
- Görüntüleme testleri: Ultrason veya BT taraması genişlemiş bir dalak, genişlemiş lenf düğümleri veya karaciğer sirozu olup olmadığını kontrol edebilir.
Yönetim ve Tedavi
Trombositopeni nasıl yönetilir veya tedavi edilir?
Düşük trombosit sayısı önemli sorunlara neden olmuyorsa tedaviye ihtiyacınız olmayabilir. Çoğu zaman, sağlık hizmeti sağlayıcıları, altta yatan nedeni tedavi ederek trombosit sayısını iyileştirebilir. Bu yaklaşım, ilaçlarınızı değiştirmeyi içerebilir.
Diğer tedaviler şunları içerir:
- Kan nakli kanınızdaki trombosit seviyelerini geçici olarak artırmak için. Trombositler, yalnızca trombosit sayısı aşırı derecede düşükse transfüze edilir. (Transfüze edilen trombositler dolaşımda sadece yaklaşık üç gün sürer.)
- splenektomi veya dalağın çıkarılması.
- steroidler (prednizon veya deksametazon), immünoglobulinler (antikor proteinleri) ve trombosit yıkımını azaltan ve trombosit üretimini uyaran diğer ilaçlar.
Trombositopeninin komplikasyonları nelerdir?
Şiddetli trombositopenisi olan kişiler, önemli iç ve dış kan kaybı veya kanama riski altındadır. Sindirim sistemine veya beyne iç kanama (kafa içi kanama) hayatı tehdit edici olabilir.
Splenektomiye sahip olmak sizi enfeksiyonlara karşı daha duyarlı hale getirir. Dalağınız bağışıklık sisteminizin bir parçasıdır. Vücudunuzun mikroplarla savaşmasına yardımcı olur. Bu nedenle dalağı alınması gereken hastalara enfeksiyondan korunmak için çeşitli aşılar yapılır.
önleme
Trombositopeniyi nasıl önleyebilirim?
Trombositopeni riski altındaysanız, aşağıdaki adımlar bunu önlemeye yardımcı olabilir:
- Aspirin, naprosin ve ibuprofen gibi kanı incelten ve kanama riskini artıran ilaçlardan kaçının.
- Yaralanma, morarma ve kanamaya neden olabilecek temas sporları ve aktivitelere özen gösterin.
- Toksik kimyasallarla teması en aza indirin.
- Tıraş olurken, dişlerinizi fırçalarken ve burnunuzu sümkürürken ekstra özen gösterin.
- Trombosit üretimini yavaşlatan ve karaciğer hasarına neden olan alkol alımınızı sınırlayın.
Görünüm / Prognoz
Trombositopenisi olan kişiler için prognoz (görünüm) nedir?
Düşük trombosit sayısı, kanama veya şiddetli kanama riskinizi artırır. Aşırı kanama – ister iç ister dış olsun – yaşamı tehdit edici olabilir. Trombositopenisi olan birçok insan hafif ila orta şiddette semptomlara sahiptir. Altta yatan nedeni tedavi ettiğinizde veya ilaçları değiştirdiğinizde trombosit seviyeleri sıklıkla yükselir.
Beraber yaşamak
Sağlık uzmanımı ne zaman aramalıyım?
Aşağıdaki durumlarda sağlık uzmanınızı aramalısınız:
- Dışkıda, idrarda veya kusmukta kan.
- Durmayan aşırı kanama veya kanama.
- Aşırı yorgunluk ve halsizlik.
-
Mide bulantısı ve kusma.
- Şiddetli baş ağrısı.
- Deri döküntüsü (peteşi).
- Açıklanamayan morarma.
Sağlık uzmanıma hangi soruları sormalıyım?
Sağlık uzmanınıza sormak isteyebilirsiniz:
- Neden trombositopeni oldum?
- Benim için en iyi tedavi nedir?
- Tedavi riskleri veya yan etkileri var mı?
- Kanamayı ve morarmayı en aza indirmek için ne gibi değişiklikler yapabilirim?
- Komplikasyon belirtilerini izlemeli miyim?
Trombositopeni riskinizi artıran durumlarınız varsa, sağlığınızı korumak için önlem almanız önemlidir. Düşük trombosit sayısı sizi aşırı kanama ve morarma riskine sokabilir. Sağlık uzmanınız düşük trombosit sayısına neyin neden olduğunu açıklayabilir ve tedavi seçeneklerini tartışabilir. Durumunuz ağırsa, yaralanma ve kanama riskinizi artıran aktivitelerden kaçınmanız gerekebilir.
Discussion about this post