genel bakış
Toksik şok sendromu (TSS) nedir?
Toksik şok sendromu (TSS), toksinler (zehirler) üreten belirli bakteri suşlarının neden olduğu, nadir görülen ancak potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir durumdur. Karaciğer, akciğerler veya kalp gibi hayati organların başarısızlığına neden olabilir. Toksik şok sendromu ilk olarak 1978’de bir grup çocuk hastalandığında tanımlandı. 1980’lerin başında, adet dönemlerinde süper emici tampon kullanan kadınlar arasında toksik şok sendromu vakaları rapor edildi. Ancak adet görmeyen kadınlar, erkekler ve çocuklar da toksik şok sendromuna yakalanabilir. Vakaların yüzde ellisi adet dışıdır. Cilt yaraları, cerrahi insizyonlar, burun tamponları, yanıklar veya jinekolojik prosedürler bu durumun riskini artırabilir.
Belirtileri ve Nedenleri
Toksik şok sendromuna (TSS) ne sebep olur?
Toksik şok sendromuna neden olabilen üç ana bakteri türü staphylococcus aureus, clostridium sordelli ve streptococcus pyogenes’dir. Çoğu durumda, bu bakteriler ciltte veya mukoza zarlarında herhangi bir yan etkiye neden olmadan yaşarlar. Bununla birlikte, belirli koşullar altında, bazı bakteri türleri hızla büyümeye ve toksin üretmeye başlayabilir.
Staphylococcus aureus bakterileri, yüksek düzeyde emici tamponlar kullanıldığında vajinada sıkışıp kalabilir ve rahim ağzı yoluyla rahme girebilir. Özellikle yeterince sık değiştirilmezlerse, tamponlarda bakteri üreyebilir. Adet akışı hafif olduğunda süper emici tamponlar kullanılırsa bakteri de büyüyebilir. Tamponlar ayrıca vajinada bakterilerin kan dolaşımına girebileceği küçük kesiklere neden olabilir.
Toksik şok sendromunun (TSS) belirtileri nelerdir?
Semptomların başlangıcı genellikle ani olur. Toksik şok sendromunun belirtileri, toksinleri üreten bakteri türüne bağlı olarak değişebilir. Bunlar şunları içerebilir:
- Mide bulantısı ya da kusma.
- Ani yüksek ateş ve titreme.
- Sulu ishal.
-
Deride kötü bir güneş yanığı veya kırmızı noktalara benzeyen döküntü.
-
Baş dönmesi, sersemlik veya bayılma.
- Düşük tansiyon (hipotansiyon).
- Gözlerde kızarıklık (konjonktivit).
- Ayak tabanlarında veya avuç içlerinde derinin soyulması.
Teşhis ve Testler
Toksik şok sendromu (TSS) nasıl teşhis edilir?
TSS’ye benzer semptomlara neden olabilecek diğer bakteriyel veya viral enfeksiyonları ekarte etmek için kan testleri yapılabilir. Kadınlar vajinal muayeneye tabi tutulur. Staphylococcus aureus varlığı açısından analiz edilebilmesi için vajina veya serviksten doku kültürleri alınabilir. Yara veya cilt enfeksiyonu olan hastalarda yara bölgesinden doku kültürleri alınabilir.
Yönetim ve Tedavi
Toksik şok sendromu (TSS) nasıl tedavi edilir?
Toksik şok sendromunun potansiyel olarak yaşamı tehdit edici doğası nedeniyle hastalar hastaneye yatırılmalıdır. Herhangi bir tampon veya doğum kontrol cihazı çıkarılacaktır. Hastalara intravenöz (IV) sıvılar ve düşükse kan basıncını yükseltmek için muhtemelen ilaçlar verilecektir.
Staphylococcus aureus enfeksiyonlarının tedavisi için standart yol, antibiyotiklerin intravenöz (doğrudan damara) uygulanmasını içerir. Antibiyotikler bakterilerin büyümesini kontrol etmeye yardımcı olur, ancak vücutta biriken toksinleri ortadan kaldırmazlar. Şiddetli vakalarda, hastalar intravenöz immün globulin infüzyonları ile tedavi edilebilir.
önleme
Toksik şok sendromu (TSS) nasıl önlenebilir?
- Adet dönemlerinde tampon yerine hijyenik ped kullanmayı veya geceleri ped kullanmayı düşünün. Tampondan pedlere gün aşırı veya adet akışının en yoğun olduğu zamanlarda geçmek de riski azaltmaya yardımcı olabilir.
- Adet dönemlerinde tampon kullanan kadınların sık sık değiştirmeleri gerekir. Tamponlar en az dört ila sekiz saatte bir değiştirilmelidir. Akış yoğunsa, tamponların daha sık değiştirilmesi gerekebilir.
- Akışınız için gereken en düşük emiciliğe sahip bir tampon kullanın.
- Adet görmediğiniz zamanlarda tampon kullanmayın.
- Toksik şok sendromundan kurtulan kadınlar adet dönemlerinde tampon kullanmaktan kaçınmalıdır. Toksik şok sendromunun, bunu yaşayan kadınlarda tekrarlama olasılığı daha yüksektir.
- Enfeksiyonu önlemek için cerrahi insizyonların temiz tutulduğundan emin olun. Yaranın yakınında olağandışı şişlik, kızarıklık veya ısı fark ederseniz doktorunuza görünün.
- Sünger veya diyafram gibi vajinal kontraseptifleri kullanırken talimatları izleyin.
Toksik şok sendromu (TSS) riskini artıran faktörler nelerdir?
Toksik şok sendromu vakalarının çoğu, yüksek düzeyde emici tamponların kullanımıyla ilişkilidir. Adet sırasında tampon kullanan doğurganlık çağındaki kadınlar, bunu geliştirme riski daha yüksektir. Toksik şok sendromunun insidansı, adet gören 100.000 kadın için yaklaşık bir vakadır. En sık 15-25 yaş arası tampon kullanan kadınlarda görülür. Bununla birlikte, yaşlı kadınlar, erkekler ve çocuklar arasında toksik şok sendromu vakaları da görülür. Ameliyat geçiren hastalarda TSS ile sonuçlanan yara enfeksiyonları gelişebilir. Kadınlar arasında diğer risk faktörleri arasında doğum, isteyerek veya spontan düşükler gibi jinekolojik prosedürler ve diyafram veya doğum kontrol süngerleri gibi doğum kontrol cihazlarının kullanımı yer alır. Genel olarak, menstrüasyonla ilişkili olmayan TSS geliştirme riski, kadınlar için erkeklere göre yaklaşık üç kat daha fazladır.
Discussion about this post