genel bakış
İnflamatuar bağırsak hastalığı (IBD) nedir?
İnflamatuar bağırsak hastalığı (IBD), bağırsaklarda kronik inflamasyona (ağrı ve şişlik) neden olan bir grup bozukluktur. IBD, Crohn hastalığı ve ülseratif koliti içerir. Her iki tip de sindirim sistemini etkiler. Tedaviler, yaşam boyu süren bu durumun yönetilmesine yardımcı olabilir.
IBD ne kadar yaygındır?
Üç milyona kadar Amerikalı bir çeşit IBD’ye sahiptir. Durum tüm yaşları ve cinsiyetleri etkiler. IBD en sık 15 ila 30 yaşları arasında görülür.
IBD’nin türleri nelerdir?
Crohn hastalığı ve ülseratif kolit, IBD’nin ana türleridir. Türler şunları içerir:
- Crohn hastalığı sindirim sisteminde ağrı ve şişmeye neden olur. Ağızdan anüse kadar her yeri etkileyebilir. En sık ince bağırsağı ve kalın bağırsağın üst kısmını etkiler.
- Ülseratif kolit kalın bağırsakta (kolon ve rektum) şişme ve yaralara (ülser) neden olur.
- mikroskobik kolit sadece mikroskopla saptanabilen bağırsak iltihabına neden olur.
İnflamatuar bağırsak hastalığı (IBD) ile irritabl bağırsak sendromu (IBS) arasındaki fark nedir?
IBD bir hastalıktır; IBS bir sendrom veya semptom grubudur. Nedenleri ve tedavileri farklıdır.
IBS, fonksiyonel bir gastrointestinal hastalık türüdür. Bağırsakların işleyişini etkiler ve normalden daha sık (veya bazen daha az) kasılmalarına neden olur. IBS ayrıca spastik kolon veya sinir midesi olarak da bilinir.
IBS, IBD gibi bağırsakları alevlendirmez veya zarar vermez, bu nedenle görüntüleme taramaları bunu tespit edemez ve kolon kanseri riskini artırmaz. IBS’li kişiler nadiren hastaneye veya ameliyata ihtiyaç duyarlar.
IBD ve IBS’niz olabilir mi?
Evet, hem IBD hem de IBS’ye sahip olmak mümkündür. IBD, IBS semptomlarına neden olabilirken, IBS’ye sahip olmanın IBD riskinizi artırdığına dair bir kanıt yoktur.
Belirtileri ve Nedenleri
IBD’ye ne sebep olur?
Araştırmacılar hala bazı insanların neden IBD geliştirdiğini belirlemeye çalışıyorlar. Üç faktörün rol oynadığı görülüyor:
- Genetik: IBD’li 4 kişiden 1’inde ailede hastalık öyküsü vardır.
- Bağışıklık sistemi yanıtı: Bağışıklık sistemi tipik olarak enfeksiyonlarla savaşır. IBD’li kişilerde, bağışıklık sistemi yiyecekleri yabancı maddeler olarak algılar. Bu tehditle savaşmak için antikorlar (proteinler) salgılayarak IBD semptomlarına neden olur.
- Çevresel tetikleyiciler: Ailesinde IBD öyküsü olan kişiler, çevresel bir tetikleyiciye maruz kaldıktan sonra hastalığı geliştirebilir. Bu tetikleyiciler sigara, stres, ilaç kullanımı ve depresyonu içerir.
IBD belirtileri nelerdir?
IBD semptomları gelip gidebilir. Hafif veya şiddetli olabilirler ve aniden ortaya çıkabilir veya yavaş yavaş ortaya çıkabilirler. IBD semptomlarının dönemleri IBD alevlenmeleridir. Semptomlarınız olmadığında, remisyondasınız.
IBD semptomları şunları içerir:
-
Karın (göbek) ağrısı.
-
İshal (bazen kabızlık ile dönüşümlü) veya acil kaka yapma ihtiyacı (bağırsak aciliyeti).
-
Gaz ve şişkinlik.
- İştahsızlık veya açıklanamayan kilo kaybı.
- Dışkıda mukus veya kan.
-
Mide bulantısı.
Nadiren, IBD ayrıca aşağıdakilere neden olabilir:
-
Tükenmişlik.
-
Ateş.
- Kaşıntılı, kırmızı, ağrılı gözler.
-
Eklem ağrısı.
-
Mide bulantısı ve kusma.
- Deri döküntüleri ve yaralar (ülserler).
- Görüş problemleri.
İnflamatuar bağırsak hastalığının (IBD) komplikasyonları nelerdir?
IBD’li kişilerde kolon (kolorektal) kanseri geliştirme riski daha yüksektir. Diğer potansiyel komplikasyonlar şunları içerir:
-
Anal fistül (enfekte bir anal bezi ve anusu birbirine bağlayan derinin altında oluşan tünel).
- Anal stenoz veya darlık (dışkıların vücuttan ayrıldığı yerde anal kanalın daralması).
-
Anemi (düşük seviyelerde kırmızı kan hücreleri) veya kan pıhtıları.
-
Böbrek taşı.
-
Siroz ve primer sklerozan kolanjit (safra kanalı iltihabı) gibi karaciğer hastalığı.
- Malabsorpsiyon ve yetersiz beslenme (ince bağırsaktan yeterli besin alamama).
-
Osteoporoz.
- Delikli bağırsak (kalın bağırsakta delik veya yırtık).
- Toksik megakolon (şiddetli bağırsak şişmesi).
Teşhis ve Testler
IBD nasıl teşhis edilir?
Crohn hastalığı ve ülseratif kolit benzer semptomlara neden olur. Tek bir test her iki durumu da teşhis edemez.
Tanı koymak için, sağlık uzmanınız belirtilerinizi soracaktır. Çalışmanız, bağırsak iltihabı belirtileri aramak için tam kan sayımı (CBC) ve dışkı testi ile başlayabilir.
Ayrıca şu tanı testlerinden bir veya daha fazlasını alabilirsiniz:
- kolonoskopi kalın ve ince bağırsakları incelemek için.
- EUS (endoskopik ultrason) şişkinlik ve ülser için sindirim sistemini kontrol etmek.
- esnek sigmoidoskopi rektum ve anüsün içini incelemek.
- görüntüleme taramasıEnflamasyon veya apse belirtilerini kontrol etmek için BT taraması veya MRI gibi.
- üst endoskopi ağızdan ince bağırsağın başlangıcına kadar olan sindirim sistemini incelemek.
- kapsül endoskopi yuttuğunuz küçük bir kamera cihazı kullanarak. Kamera, sindirim sisteminden geçerken görüntüleri yakalar.
Yönetim ve Tedavi
Ameliyatsız inflamatuar bağırsak hastalığı (IBD) tedavileri nelerdir?
IBD tedavileri, belirli tip ve semptomlara bağlı olarak değişir. İlaçlar inflamasyonu kontrol etmeye yardımcı olabilir, böylece semptomlarınız olmaz (remisyon). IBD’yi tedavi edecek ilaçlar şunları içerir:
- aminosalisilatlar (sülfasalazin, mesalamin veya balsalazid gibi iltihap önleyici bir ilaç) bağırsaklarda tahrişi en aza indirir.
- antibiyotikler enfeksiyonları ve apseleri tedavi edin.
- Biyoloji Enflamasyona neden olan bağışıklık sisteminden gelen sinyalleri keser.
- kortikosteroidlerprednizon gibi, bağışıklık sistemini kontrol altında tutar ve alevlenmeleri yönetir.
- immünomodülatörler aşırı aktif bir bağışıklık sistemini sakinleştirin.
Bu tezgah üstü IBD tedavilerinden de yararlanabilirsiniz:
- Antidiarreal ilaç.
-
Steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar (NSAID’ler).
- Probiyotikler gibi vitaminler ve takviyeler.
Crohn hastalığı için cerrahi tedaviler nelerdir?
İlaçlar artık semptomlarda rahatlama sağlamadığında, Crohn hastalığı olan her 10 kişiden 7’sinin sonunda ameliyat olması gerekir. Bağırsak rezeksiyonu sırasında bir cerrah:
- Hastalıklı bağırsak segmentini çıkarır.
- Sağlıklı bağırsağın iki ucunu birbirine bağlar (anastomoz).
Ameliyattan sonra bağırsağın kalan kısmı eskisi gibi uyum sağlar ve çalışır. Crohn hastalığı nedeniyle ameliyat olan her 10 kişiden yaklaşık 6’sı 10 yıl içinde tekrarlayacaktır. Başka bir bağırsak rezeksiyonu sizin için iyi bir seçenek olabilir.
Ülseratif kolit için cerrahi tedaviler nelerdir?
Ülseratif kolit ile 30 yılı aşkın bir süre yaşadıktan sonra, yaklaşık 3 kişiden 1’inin ameliyat olması gerekir.
Cerrah:
- Kolonu (kolektomi) veya kolon ve rektumu (proktokolektomi) çıkarır.
- İnce bağırsağı ve anusu birbirine bağlar.
- Dışkıyı toplayan ve daha sonra anüsten çıkan ileal bir kese oluşturur.
Nadiren ileal kese yerine ileostomiye ihtiyacınız olabilir. Dışkı toplamak için göbeğin dışına bir ileostomi torbası takılır.
Proktokolektomi tedavi edicidir. Kolon ve rektumu çıkarmak için yapılan ameliyattan sonra semptomlar geri dönmez. Ancak ileostomi veya ileal kese ile ilgili poşit (iltihap ve enfeksiyon) gibi problemleriniz olabilir.
önleme
İnflamatuar bağırsak hastalığını (IBD) nasıl önleyebilirim?
IBD’yi önlemek için yapabileceğiniz hiçbir şey olmasa da, bazı diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri semptomları kontrol edebilir. Yapabilirsin:
- Her iki ila dört saatte bir daha küçük öğünler yiyin.
- Meditasyon, tai chi gibi hareketler, müzik dinlemek veya yürüyüşe çıkmak gibi stresi yönetmenin sağlıklı yollarını bulun.
- Bol bol uyuyun ve fiziksel olarak aktif kalın.
- IBD alevlenmelerini tetikleyen yiyecekleri belirlemek için bir yiyecek günlüğü tutun. Laktoz intoleransı gibi bir gıda intoleransınız olduğunu görebilirsiniz. Eğer öyleyse, vücudunuzun belirli yiyecekleri sindirmesi daha zor olur ve bu da mide rahatsızlığına neden olur.
- Lifli, baharatlı, yağlı veya sütle yapılanlar gibi bağırsakları tahriş eden yiyecekleri azaltın. Alevlenmeler sırasında, daha az iltihaplı yumuşak, hafif yiyecekler seçin.
- Kafeinli, gazlı ve alkollü içecekleri azaltın. Dehidrasyonu önlemek için daha fazla su için.
-
Sigarayı bırakmak.
Görünüm / Prognoz
İnflamatuar bağırsak hastalığı (IBD) olan kişiler için prognoz (görünüm) nedir?
IBD ömür boyu süren bir durumdur, ancak yaşam beklentinizi kısaltmamalıdır. Uygun tedavi ile alevlenmeleri önleyebilir ve uzun süreli remisyona sahip olabilirsiniz.
IBD gibi ömür boyu süren bir durumu yönetmek zor olabilir. IBD’li kişilerin endişeli veya depresif olması alışılmadık bir durum değildir. Bir akıl sağlığı danışmanı görmek yardımcı olabilir.
Beraber yaşamak
Sağlık uzmanımı ne zaman aramalıyım?
Aşağıdaki durumlarda sağlık uzmanınızı aramalısınız:
- Aşırı kilo kaybı.
- Aşırı karın ağrısı veya ishal.
- Ateş veya enfeksiyon belirtileri.
- IBD parlaması.
- Dehidrasyon belirtileri.
Sağlık uzmanıma hangi soruları sormalıyım?
Sağlık uzmanınıza sormak isteyebilirsiniz:
- Ne tür bir IBD’ye sahibim?
- Benim için en iyi tedavi nedir?
- Hangi yiyecek ve içeceklerden kaçınmalıyım?
- Hangi yaşam tarzı değişikliklerini yapmalıyım?
- Başka sorunlar için risk altında mıyım?
- Komplikasyon belirtilerine dikkat etmeli miyim?
İnflamatuar bağırsak hastalığı (IBD) olan çoğu insan aktif yaşamdan hoşlanır. Yine de, Crohn hastalığı ve ülseratif kolit semptomları yaşamı bozabilir. Bazı insanlar ilaç aldıktan sonra remisyona girer (semptom yok). Bazı kişilerin şiddetli semptom alevlenmeleriyle başa çıkmak için ameliyat olması gerekir. Sağlık uzmanınız, IBD’yi yönetmek için diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri önerebilir.
Discussion about this post