Otizm, bir spektrum bozukluğudur, yani buna sahip kişiler, en azdan en şiddetliye kadar değişen farklı semptomlar yaşayabilirler. Hafif otizm, bu aralığın en alt sınırına düşer. Buna sahip olanlarda semptomlar vardır, ancak bunlar üst düzey desteğe ihtiyaç duyacak kadar önemli değildir.
Hafif otizm resmi bir tıbbi terim değildir, bu nedenle doktorlar otizm teşhisi yaparken bunu kullanmazlar. Bununla birlikte, bazı terapistler, öğretmenler, ebeveynler ve diğerleri, bir kişinin bu bozukluktan ne kadar önemli ölçüde etkilendiğini açıklamak için kullanabilir. Tanımları değişebilir.
Örneğin, bazen bu terim, bir kişinin açıkça otizmli olduğu ancak iyi gelişmiş konuşma dili ve diğer becerileri olduğu zaman kullanılır. Diğer zamanlarda, ileri düzeyde akademik becerilere sahip olduklarında ancak sosyal beceriler, duyusal sorunlar veya organizasyonla mücadele eden kişilerin hafif otizme sahip oldukları söylenir.
Hafif otizm, aynı zamanda yüksek işlevli otizm (HFA) veya “tayfın alt ucunda olmak” olarak da adlandırılır. Ayrıca, eski resmi adı olan Asperger sendromu ile hafif otizm olarak adlandırıldığını da duyabilirsiniz.
Bu makale, hafif otizmin ne olduğunu ve tanımın zaman içinde nasıl değiştiğini açıklayacaktır. Ayrıca hafif otizmin belirtilerini açıklar ve tedavi seçenekleri hakkında bilgi verir.
Gelişen Bir Tanım
Hafif otizmin anlamı son birkaç on yılda değişti. Bugün farklı insanların bu terimi farklı şekillerde kullanmalarının bir nedeni de budur.
1980’lerde
Otizm, 1980’lerde infantil otizm olarak biliniyordu. Şiddetli ve engelleyici bir bozukluk olarak kabul edildi.
Hafif semptomları olan kişiler ile ciddi semptomları olanlar arasında hiçbir fark yapılmadı. Otizmli kişilerin okulda başarılı olmaları, arkadaş edinmeleri veya bir işte bulunmaları beklenmiyordu.
1990’larda
1994 yılında, doktorların zihinsel ve gelişimsel bozuklukları teşhis etmek için kullandıkları rehber kitabın yeni bir versiyonu yayınlandı. Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı (DSM-4) Asperger sendromu tanısını ekledi.
Otizmli, iletişim kurabilen ve zeki insanlara Asperger sendromu teşhisi kondu. “Yüksek işlevli” oldukları söylendi. Bu, birinin otizm belirtileri olan diğer insanlardan daha iyi sosyal ve iletişim becerilerine sahip olduğu anlamına gelir.
2010’larda ve Bugün Boyunca
Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabının (DSM-5) yeni bir versiyonu 2013 yılında yayınlandı. Bu, doktorların bugün kullandığı manueldir.
Asperger sendromu artık DSM-5’te bir tanı değildir. Bunun yerine, kılavuz otizm belirtileri olan tüm insanlar için tek bir tanı sağlar: otizm spektrum bozukluğu (ASD).
OSB’li kişilerin sosyal iletişimde sorunları vardır. Rutin değişikliklere direnebilir ve gürültüye, kokuya, dokunmaya ve diğer duyusal deneyimlere karşı aşırı duyarlı olabilirler. Bu sorunlar hafiften aşırıya kadar değişebilir.
Hafif semptomları olan ve ciddi konuşma gecikmeleri veya duyusal sorunları olan kişilerin tümüne ASD teşhisi konur.
DSM-5, otizmli bir kişinin ihtiyaç duyabileceği “destek düzeyini” belirler. Bu işlevsel düzeyler, kişinin otizminin ciddiyetine bağlı olarak 1 ila 3 arasında değişir ve 1, semptomları hafif olduğu için en az desteğe ihtiyaç duyan kişileri tanımlar.
Bununla birlikte, tıp camiasının dışından çok az insan, birinden 1. seviye otizmli olarak bahseder. Çoğu zaman, Asperger sendromu veya hafif otizm terimleri hala kullanılmaktadır.
Özet
Hafif otizm, yüksek işlevli otizm ile eş anlamlıdır. Bazı insanlar, hafif semptomları olanları tanımlamak için hala Asperger sendromu terimini kullanıyor. Ancak doktorlar hafif otizme 1. seviye otizm diyorlar.
Hafif Otizm Belirtileri
OSB teşhisi konan her kişinin belirli gelişimsel ve duyusal sorunları vardır. Hafif otizmli kişilerde bile normal aktivite ve ilişkilerin önüne geçen semptomlar olabilir.
Otizmin belirtileri şunları içerir:
-
İleri geri iletişimle ilgili sorunlar: Bir konuşma yapmak ve beden dilini, göz temasını ve yüz ifadelerini kullanmak veya anlamak zor olabilir.
-
İlişki geliştirmede ve sürdürmede zorluk: Çocuklar yaratıcı oyunlarda, arkadaş edinmede veya ilgi alanlarını paylaşmakta zorlanabilirler.
-
Aynı eylemleri, etkinlikleri, hareketleri veya kelimeleri tekrarlamak: Açık bir sebep olmasa bile nesneleri sıraya dizebilir veya başka faaliyetlerde bulunabilirler.
-
Kendi kendini uyaran davranışlar: Bu aynı zamanda uyarma olarak da adlandırılır. Başkalarına olağandışı görünen şekillerde ileri geri sallanabilir, mırıldanabilir, adım atabilir veya ellerini çırpabilirler.
-
Sınırlı ilgi alanları, ancak derinlemesine bilgi: Otistik bir çocuk yalnızca birkaç şeyi umursayabilir, ancak onlar hakkında bilinmesi gereken her şeyi bilecektir.
-
Duyumlara karşı aşırı duyarlı veya kayıtsız: Kişi, cildindeki malzeme hissine karşı aşırı duyarlı (aşırı tepkisel) olabilir, yüksek seslere dayanamayabilir veya diğer duyusal deneyimlere karşı güçlü tepkiler verebilir. Öte yandan, bazıları aşırı sıcak veya soğuk gibi duyumdaki değişiklikleri (hiporeaktif) fark etmeyebilir.
Hafif otizmde bazı belirtiler çok az görülebilirken, diğerleri oldukça belirgin olabilir.
Örneğin, hafif otizmli biri şunları yapabilir:
- Konuşabilme, ancak karşılıklı konuşmada sorun yaşama
- Başkalarına “garip” göründükleri için başarılı olamasalar da arkadaş edinmeye çalışın.
- Yaşına uygun okul ödevleri veya görevler yapın, ancak etkinlikleri değiştirmekte veya bir şeyler yapmanın yeni yollarını denemekte zorlanabilirsiniz.
Belirtiler kişiden kişiye değişebilir. Otizmli kişinin nerede (örneğin ev veya okul) ve kimin yanında olduğundan da etkilenebileceklerini düşünmek de önemlidir.
Otizm Nasıl Teşhis Edilir?
Siz veya çocuk doktorunuz çocuğunuzun otizm belirtileri gösterdiğini düşünüyorsanız, OSB’yi tedavi eden bir uzmana yönlendirileceksiniz. Uzmanlar arasında çocuk psikologları, çocuk psikiyatristleri, pediatrik nörologlar veya gelişimsel pediatristler yer alabilir.
Uzman, çocuğunuzun tıbbi geçmişini gözden geçirecektir. Çocuğunuza zeka, davranış kalıpları, sosyal ve iletişim becerileri ve gelişim geçmişini değerlendirmek için testler verilebilir. Bunlar şunları içerebilir:
- IQ testi
- Otizm Tanı Görüşmesi (ADI)-Revize
- Otizm Tanı Gözlem Takvimi (ADOS)
DSM-5’ten önce, bir çocuğun otizm teşhisi konması için 3 yaşından önce sosyal etkileşim ve iletişimde gecikmeler göstermesi gerekiyordu. Şimdi, biraz daha esneklik var. Semptomlar sadece “erken yaştan” mevcut olmalıdır.
Bu, hafif semptomları olan kişiler için hala çok katı olabilir. Onlar için belirtiler, yaşlanıncaya ve kendi yaşlarındaki diğer kişilere sosyal olarak ayak uyduramayana kadar belirgin olmayabilir. Daha geç bir tanı özellikle kızlarda yaygındır.
Otizmli kızların tekrarlayan davranışlarda bulunma olasılıkları daha düşüktür ve erkekler kadar hareket etmezler. Utangaç ve içine kapanık olarak görülmeleri daha olasıdır, ebeveynler ve öğretmenler bunu genel olarak kızlar için “beklenen” olarak değerlendirebilir, bu da daha uzun süre teşhis edilmedikleri anlamına gelir.
Hafif otizm aslında yıllarca fark edilmeyebilir, bu nedenle bazı insanlar yetişkin olana kadar değerlendirilmez. Yetişkinler genellikle ASD konusunda uzman bir psikolog veya psikiyatristle görüşürler. Gelişimsel, Boyutsal ve Tanısal Görüşme-Yetişkin Versiyonu (3Di-Yetişkin) adı verilen semptomlarını değerlendirmek için onlara özel bir test verilebilir.
Otizm Düzeyleri
DSM-5, otizmin üç işlevsel düzeyini özetlemektedir. ASD’li kişinin ne kadar desteğe ihtiyacı olduğunu belirlemek için doktorların kullandığı yönergeleri sağlar. Günlük yaşamda en az desteğe ihtiyaç duyan kişilere 1. seviye (hafif otizm) teşhisi konur.
1. seviye otizmli bir kişi için ihtiyaç duyulan destek şunları içerebilir:
- Kendi kendini kontrol etme
- Duyguları kontrol etme
- esnek olmak
- İleri geri iletişim becerilerini geliştirmek
- Sözsüz iletişimi anlama
- Kaygıyı azaltmak
Hafif otizmi olan kişilerin ne kadar desteğe ihtiyacı olduğu birçok faktöre bağlıdır ve kişiden kişiye değişir.
Özet
Bir uzman, diğer olası nedenleri ekarte etmek için testler yaparak otizm belirtileri olan bir çocuğu değerlendirecektir. OSB teşhisi konulursa, ihtiyaç duyulan destek düzeyi belirlenecektir. Düşük seviye, seviye 1 ASD (hafif otizm) teşhisi anlamına gelir. Bazen özellikle kızlarda hafif belirtiler gözden kaçar. Yetişkin olarak OSB teşhisi konan kişilerde genellikle yıllarca fark edilmeyen hafif otizm vardır.
Tedavi
Hafif otizmi olan kişiler için tedavi büyük ölçüde yaşlarına bağlıdır. Çocuklar ve gençler, yetişkinlerden farklı türde desteğe ihtiyaç duyar.
Çocuklar için Tedaviler
Çocuklar genellikle çok yapılandırılmış bir rutine ihtiyaç duyarlar. Ebeveynler, çocuğun okulda ve evde ihtiyaç duyduğu desteğe sahip olmasını sağlamak için profesyonellerden oluşan bir ekiple çalışabilir.
OSB’li çocuklar, bireysel ihtiyaçlarına göre hazırlanmış bir eğitim planına ihtiyaç duyarlar. Ayrıca sosyal beceri eğitimi, zihinsel sağlık danışmanlığı, özel bir diyet ve motor becerilerin geliştirilmesine yardımcı olabilirler.
Her tür otizmde olduğu gibi, hafif otizm için uygun tedaviler çeşitli terapileri içerebilir. Ne tür bir desteğin gerekli olduğu zamanla değişebilir, ancak aşağıdakilerden herhangi birini içerebilir:
-
Davranışçı terapi: Bu tür terapi, beklenen veya tercih edilen davranışları öğretmek için ödülleri kullanır.
-
Oyun veya gelişim terapisi: Bu terapi, duygusal ve iletişim becerilerini geliştirmek için oyun temelli aktiviteler kullanır.
-
Konuşma terapisi: Daha hafif otizmde, konuşma terapisi genellikle konuşma becerileri ve beden dili ile ilgilidir.
-
Mesleki terapi: Mesleki terapi genellikle duyusal sorunlar için yararlıdır.
-
Fizik tedavi: Otizmi olan birçok çocuğun kas tonusu düşük veya fiziksel aktivitelerle mücadele ediyor.
-
İlaç tedavileri: Anksiyete ve duygudurum bozuklukları gibi hafif otizmle ilişkili olabilecek semptomları tedavi eden ilaçlar vardır.
Otizmli bazı çocukların ayrıca nöbetler, mide-bağırsak sorunları, uyku bozuklukları, obsesif-kompulsif bozukluk ve diğer sorunlar gibi ilgili sorunlar için tedavi edilmesi gerekir. Bu sorunlar otizmin bir parçası değildir, ancak bu grup arasında daha yaygındır.
Yetişkinler için Tedaviler
Yüksek işlevli otizmi olan yetişkinler için yapı ve öngörülebilirlik de önemlidir. Destekler şunları içerebilir:
- Duyusal aşırı yüklenmeyi azaltmak için programlanmış molalar, yazılı (sözlü değil) talimatlar ve kulak tıkaçları veya kulaklıklar gibi işte konaklama
-
Bir kişinin ilişkileri yönetmesine ve işte ve yaşamdaki hayal kırıklıklarıyla başa çıkmasına yardımcı olan başa çıkma becerilerini geliştirmek için bilişsel davranışçı terapi (CBT)
- Problem çözme becerilerine, özgüven oluşturmaya ve ev ve finansın sorumluluğunu üstlenmeye odaklanan ergoterapi
Özet
Asperger sendromu, yüksek işlevli otizm ve hafif otizm genellikle aynı anlama gelir – bir kişinin otizm semptomlarının şiddetli olmadığı anlamına gelir. Hafif otizm için ayrı bir teşhis yoktur, ancak doktorlar otizm spektrum bozukluğu olan insanları seviyelerine göre sınıflandırır. Seviye 1, semptomlarının hafif olduğu anlamına gelir.
1. seviye otizmli kişiler, başkalarıyla iletişim kurmakta ve etkileşimde bulunmakta zorlanırlar. Ayrıca rutinlerini değiştirmede sorun yaşayabilirler veya seslere, acıya, tatlara veya diğer duyulara karşı hassas olabilirler.
Yine de bu grup içinde bile belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterir. Bir kişinin ihtiyaç duyduğu terapilerin türü, bireysel semptomlarına bağlıdır. Olgunlaştıkça veya semptomları değiştikçe, kişinin tedavi planının da değişmesi gerekebilir.
Discussion about this post