DTaP aşısı, küçük çocukları üç farklı bulaşıcı hastalığa karşı aşılamak için kullanılan bir kombinasyon aşıdır: difteri, tetanoz ve boğmaca (boğmaca).
Aynı hastalıklara karşı bağışıklık kazandıran ancak Amerika Birleşik Devletleri’nde artık kullanılmayan DTP aşısı ile karıştırılmamalıdır. Benzer şekilde, Tdap aşısı da aynı hastalıkları kapsar, ancak yalnızca daha büyük çocuklar ve yetişkinler için kullanılır.
DTaP Neden DTP’yi Değiştirdi?
DTP aşısı 1948’den beri kullanılmaktadır ve birden fazla aşıyı tek bir enjeksiyonda birleştiren ilk aşılardan biridir. Boğmaca aşısını (1914’te oluşturuldu) difteri aşısı (1926) ve tetanoz aşısı (1938) ile birleştirdi.
DTP, bu hastalıkların önlenmesinde önemli bir dönüm noktası oldu ve 1940’larda tek başına boğmaca öksürüğünün yıllık insidansını 200.000’den bugün 20.000’in biraz üzerine düşürdü.
Başarısına rağmen, DTP aşısının yan etkileri, kullanımında kademeli bir düşüşe yol açtı ve 20. yüzyılın sonuna kadar enfeksiyon ve ölümlerde artışa yol açtı.
DTaP Nasıl Farklılaşır?
Bu eksiklikleri gidermek için bilim adamları 1996’da DTaP aşısı olarak bilinen daha güvenli bir versiyon geliştirdiler. DTaP’deki “a”, aşının hücresiz boğmaca bileşenini temsil eder. Aselüler aşı, tanımı gereği, inaktive edilmiş bir hücrenin tamamı yerine bir bulaşma bileşeninin kullanıldığı aşıdır.
Pek çok tam hücre aşısı güvenli ve etkili olsa da, tüm bulaşmanın kullanılması, aşıların en kabaları arasında oldukları anlamına gelir. Boğmaca durumunda, bakterinin dış kabuğu, endotoksik olan yağlar ve polisakkaritlerden oluşur, yani genel bir tüm vücut iltihabına neden olabilirler.
Bu nedenle, DTP aşısı verilen çocukların bazen yüksek ateş, ateşli nöbetler (ateşe bağlı kasılmalar) ve bayılma yaşadıkları biliniyordu.
Buna karşın DTaP aşısı, hücrelerin yalnızca antijenik bileşenlerini içerir. Antijenler, bağışıklık sisteminin bir bağışıklık saldırısını tanımlamak ve başlatmak için kullandığı proteinlerdir. DTaP aşısı, endotoksinleri ortadan kaldırarak ve sadece antijenleri kullanarak çok daha az yan etki ile bir bağışıklık tepkisini teşvik edebilir.
Gelişmiş yan etki profili nedeniyle, Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), 1997’de DTaP aşısının DTP’nin yerini almasını tavsiye etti.
DTaP’nin Önlediği Hastalıklar
Difteri, tetanoz ve boğmaca, tedavi edilmediği takdirde ciddi hastalıklara ve ölüme neden olabilen bakterilerin neden olduğu hastalıklardır. Difteri ve boğmaca insandan insana bulaşır. Tetanoz vücuda kesikler veya yaralar yoluyla girer.
Difteri
Difteri, Corynebacterium diphtheriae bakterilerinden kaynaklanır. Öksürme, hapşırma veya oyuncak gibi kontamine bir nesneyle doğrudan temas yoluyla kolayca yayılır.
Maruz kaldıktan iki ila beş gün sonra, bakterilerden gelen toksinler solunum semptomlarına (burun veya boğazda kalın, gri bir kaplama dahil), halsizliğe, şişmiş lenf düğümlerine ve ateşe neden olabilir. Kan dolaşımına girerse kalbe, böbreklere ve sinirlere zarar verebilir.
Tetanos
Tetanoza sporları toprakta, tozda ve gübrede bulunan Clostridium tetani bakterisi neden olur. Bulaşma vücuda, genellikle tırnak gibi kontamine bir nesne tarafından deri delindiğinde, kırık deri yoluyla girer.
Tetanoz, çene kaslarının ciddi şekilde gerilmesine neden olabileceği için genellikle “çene” olarak adlandırılır. Bu, ciddi sağlık sorunlarına yol açarak yutmayı veya nefes almayı zorlaştırabilir.
boğmaca
Boğmacaya, üst solunum yolunu kaplayan küçük, tüy benzeri çıkıntılara (kirpikler denir) bağlanan Bordetella pertussis bakterisi neden olur. Bakteriler, yalnızca kirpiklere zarar vermekle kalmayıp solunum yollarının şişmesine neden olan toksinleri serbest bırakır.
Difteri gibi boğmaca da öksürme, hapşırma veya sadece uzun süre aynı hava sahasında bulunma yoluyla yayılır.
Belirtiler, maruziyetten sonraki beş ila 10 gün içinde ortaya çıkar ve düşük dereceli ateş, apne (nefes almada boşluklar), kusma, yorgunluk ve karakteristik, tiz, “boğmaca” öksürüğü içerebilir. Pnömoni (akciğer enfeksiyonu) da gelişebilir.
İlgili Aşılar
İsimleri çok benzer olduğu için insanlar DTaP veya Tdap aşısına ihtiyaç duyup duymadıklarından emin değiller. Ayrıca sadece difteri ve tetanozdan korunmak için kullanılan DT ve Td aşıları da vardır.
Bu aşılardaki temel fark, farklı gruplara verilmesidir. CDC tavsiyelerine göre:
-
DTaP, 7 yaşın altındaki çocuklar için önerilir ve daha iyi bir bağışıklık savunması oluşturmak için daha fazla antijen içerir. Daptacel ve Infarix markaları altında pazarlanmaktadır.
-
DT, boğmaca aşısının kontrendike olduğu 7 yaşın altındaki çocuklar için önerilir (önerilmez, çünkü genellikle daha önce alerjik bir yanıt olmuştur). Jenerik olarak satılmaktadır.
-
Tdap, 7 yaşından büyük çocuklara ve yetişkinlere verilen bir güçlendirici aşıdır ve korumayı artırmak için daha az antijen gerektirir. Adacel ve Boosterix markaları altında pazarlanmaktadır.
-
Td, boğmaca riski daha düşük olabilecek ergenlere ve yetişkinlere verilen tetanoz için destekleyici bir aşıdır. Tenivac markası altında pazarlanmaktadır.
Bu ve diğer hastalıklara karşı koruma sağlayan karma aşılar da vardır. Bunlar arasında Kinrix (DTaP ve çocuk felci), Pediarix (DTaP, çocuk felci ve hepatit B) ve Pentacel (DTaP, çocuk felci ve Haemophilus influenzae tip b) bulunur.‘
Bağışıklama Takvimi
DTaP aşısı, bebeklerde ve küçük çocuklarda uyluk kasına veya ergenlerde ve yetişkinlerde üst kolun deltoid kasına intramüsküler enjeksiyon olarak verilir.
Dozların sayısı ve programı kişinin yaşına ve durumuna göre farklılık gösterir:
-
Bebekler ve çocuklar: Bebekler için 2 aylık, 4 aylık ve 6 aylıkken beş ayrı aşı planlanır; 15 ay ile 18 ay arasında; ve 4 yaş ile 6 yaş arası. Daha sonra, çocuk 11 ila 12 yaş arasındayken bir takviye Tdap dozu verilmelidir.
-
Yetişkinler: Aşılanmamış yetişkinler için tek bir Tdap aşısı kullanılabilir. Daha sonra her 10 yılda bir güçlendirici Tdap veya Td aşısı yapılmalıdır.
-
Hamilelik: Hamile kadınlar her hamilelikte, tercihen 27-36. gebelik haftalarında tek doz Tdap almalıdır.
Yan etkiler
DTaP aşısının yan etkileri hafif ve geçici olma eğilimindedir ve çoğu insanda yaklaşık bir gün içinde çözülür. Bunlar genellikle şunları içerir:
- Düşük dereceli ateş
-
Enjeksiyon yerinde ağrı, kızarıklık, şişme veya hassasiyet
- Yorgunluk
Semptomlar bir atıştan bir ila üç gün sonra gelişme eğilimindedir ve dördüncü veya beşinci enjeksiyondan sonra daha sık görülür. Şişlik genellikle bir ila yedi gün içinde çözülür. Daha az yaygın olarak, kusma meydana gelebilir.
Discussion about this post