genel bakış
Bağışıklık sistemi nedir?
Bağışıklık sisteminiz geniş bir organlar, beyaz kan hücreleri, proteinler (antikorlar) ve kimyasallar ağıdır. Bu sistem sizi enfeksiyona, hastalığa ve hastalığa neden olan yabancı istilacılardan (bakteriler, virüsler, parazitler ve mantarlar) korumak için birlikte çalışır.
İşlev
Bağışıklık sistemi ne yapar ve nasıl çalışır?
Bağışıklık sisteminiz sizi sağlıklı tutmak için çok çalışır. Görevi, mikropları vücudunuzdan uzak tutmak, yok etmek veya içeri girerlerse zararlarının boyutunu sınırlamaktır.
Bağışıklık sisteminiz düzgün çalıştığında: Bağışıklık sisteminiz düzgün çalıştığında hangi hücrelerin size ait olduğunu ve hangi maddelerin vücudunuza yabancı olduğunu söyleyebilir. Size zarar verebilecek yabancı istilacı mikropları harekete geçirir, harekete geçirir, saldırır ve öldürür. Bağışıklık sisteminiz mikropları siz de onlara maruz kaldıktan sonra öğrenir. Vücudunuz sizi bu özel mikroplardan korumak için antikorlar geliştirir. Bir aşı aldığınızda bu kavramın bir örneği ortaya çıkar. Bağışıklık sisteminiz aşıdaki yabancı hücrelere karşı antikorlar oluşturur ve bu yabancı hücreleri çabucak hatırlayacak ve gelecekte onlara maruz kalırsanız onları yok edecektir. Bazen doktorlar, hastalanırsanız bağışıklık sisteminize yardımcı olmak için antibiyotik reçete edebilir. Ancak antibiyotikler sadece belirli bakterileri öldürür. Virüsleri öldürmezler.
Bağışıklık sisteminiz düzgün çalışmadığında: Bağışıklık sisteminiz bir istilacıya karşı kazanan bir saldırı gerçekleştiremediğinde, enfeksiyon gibi bir sorun gelişir. Ayrıca, bazen bağışıklık sisteminiz istilacı olmadığında bir saldırı başlatır veya istilacı öldürüldükten sonra bir saldırıyı durdurmaz. Bu faaliyetler, otoimmün hastalıklar ve alerjik reaksiyonlar gibi sorunlara neden olur.
Anatomi
Bağışıklık sisteminin bölümleri nelerdir?
Bağışıklık sisteminiz karmaşık bir hücre ve organ koleksiyonundan oluşur. Hepsi sizi mikroplardan korumak ve hasta olduğunuzda iyileşmenize yardımcı olmak için birlikte çalışırlar. Bağışıklık sisteminin ana bölümleri şunlardır:
- Beyaz kan hücreleri: Zararlı bakteri ve virüslere karşı bir ordu görevi gören beyaz kan hücreleri, sizi sağlıklı tutmak için mikropları arar, onlara saldırır ve onları yok eder. Beyaz kan hücreleri, bağışıklık sisteminizin önemli bir parçasıdır. Bağışıklık sisteminizde birçok beyaz kan hücresi türü vardır. Her hücre tipi ya kan dolaşımınızda ve vücudunuzda dolaşır ya da harekete geçirilmeyi bekleyen belirli bir dokuda bulunur. Her hücre tipinin vücudunuzun savunma sisteminde belirli bir görevi vardır. Her birinin bir sorunu tanıma, savunma ekibindeki diğer hücrelerle iletişim kurma ve işlevlerini yerine getirme konusunda farklı bir yolu vardır.
- Lenf düğümleri: Bu küçük bezler mikropları süzer ve yok eder, böylece vücudunuzun diğer bölgelerine yayılıp sizi hasta edemezler. Ayrıca vücudunuzun lenfatik sisteminin bir parçasıdırlar. Lenf düğümleri, vücudunuza getirilen yabancı istilacıları analiz eden bağışıklık hücreleri içerir. Daha sonra, o istilacıyla savaşmak için spesifik lenfositleri (beyaz kan hücreleri) aktive eder, çoğaltır ve gönderirler. Boynunuz, koltuk altlarınız ve kasıklarınız da dahil olmak üzere vücudunuzun her yerinde yüzlerce lenf düğümünüz var. Şişmiş, hassas lenf düğümleri, vücudunuzun bir enfeksiyonla savaştığının bir ipucudur.
- Dalak: Dalağınız, vücudunuzu yabancı istilacılara karşı koruyan beyaz kan hücrelerini depolar. Ayrıca kanınızı filtreleyerek eski ve hasarlı kırmızı kan hücrelerini yok eder.
- Bademcikler ve adenoidler: Bademcikler ve geniz eti, boğazınızda ve burun geçişinizde bulundukları için yabancı istilacıları (örneğin bakteri veya virüsleri) vücudunuza girer girmez yakalayabilir. Sizi boğaz ve akciğer enfeksiyonlarına neden olan yabancı istilacılardan korumak için antikor üreten bağışıklık hücrelerine sahiptirler.
- Timus: Göğsünüzün üst kısmında, göğüs kemiğinizin altında bulunan bu küçük organ, belirli bir tür beyaz kan hücresinin olgunlaşmasına yardımcı olur. Bu hücrenin özel görevi, bir istilacıyı tanımayı ve hatırlamayı öğrenmektir, böylece bir dahaki sefere bu istilacıyla karşılaşıldığında bir saldırı hızla başlatılabilir.
- Kemik iliği: Kemiklerinizin süngerimsi merkezindeki kök hücreler, kırmızı kan hücrelerine, plazma hücrelerine ve çeşitli beyaz kan hücrelerine ve diğer bağışıklık hücrelerine dönüşür. Kemik iliğiniz her gün milyarlarca yeni kan hücresi yapar ve bunları kan dolaşımınıza bırakır.
- Deri, mukoza zarları ve diğer birinci basamak savunmalar: Cildiniz, mikropları vücudunuza girmeden önce önlemede ve yok etmede ilk savunma hattıdır. Cilt yağlar üretir ve diğer koruyucu bağışıklık sistemi hücrelerini salgılar. Mukoza zarları solunum, sindirim, idrar ve üreme yollarını kaplar. Bu zarlar, yüzeyleri yağlayan ve nemlendiren mukus salgılar. Mikroplar solunum yolundaki mukusa yapışır ve daha sonra kirpikler adı verilen saç benzeri yapılar tarafından solunum yollarından taşınır. Burnunuzdaki küçük tüyler mikropları yakalar. Ter, gözyaşı, tükürük ve mukus zarlarında bulunan enzimler ile vajinadaki salgıların tümü mikropları korur ve yok eder.
- Mide ve bağırsak: Mide asidi, vücudunuza girdikten hemen sonra birçok bakteriyi öldürür. Ayrıca bağırsaklarınızda zararlı bakterileri öldüren faydalı (iyi) bakteriler de bulunur.
Koşullar ve Bozukluklar
Bağışıklık sistemini hangi koşullar ve bozukluklar etkiler?
Birçok eksiklik ve bozukluk bağışıklık sisteminize zarar verebilir veya bozabilir. Bazı ilaçlar vücudunuzun enfeksiyonla savaşmasını zorlaştırır. Bazı sağlık koşulları, bağışıklık sisteminizin sağlıklı hücrelere saldırmasına veya bağışıklık sisteminizin sizi zararlı mikroplardan korumasını zorlaştırmasına neden olur. İçerirler:
- alerjiler: Vücut zararsız bir maddeye (gıda veya polen gibi) aşırı tepki verdiğinde, bağışıklık sistemi bir tepki başlatır. Vücudunuz alerji semptomlarına neden olan histaminleri serbest bırakarak alerji tetikleyicileriyle savaşır. Alerjik reaksiyon, hafif (hapşırma veya burun tıkanıklığı) ile şiddetli (solunum sorunları ve hatta ölüm) arasında değişebilir. Antihistaminik ilaçlar semptomları sakinleştirmeye yardımcı olur.
- Otoimmün bozukluklar: Bu bozukluklar, bağışıklık sistemi yanlışlıkla kendi sağlıklı hücrelerine saldırdığında ortaya çıkar. Lupus, diyabet, Hashimoto hastalığı ve romatoid artrit, yaygın otoimmün hastalıkların örnekleridir.
- Birincil immün yetmezlik bozuklukları: Bu bozukluklar kalıtsaldır (ailelerde geçer). Bağışıklık sisteminin olması gerektiği gibi çalışmasını engelleyen 100’den fazla birincil bağışıklık yetmezliği hastalığı (PIDD) vardır.
- Enfeksiyonlar: HIV ve mononükleoz (mono), bağışıklık sistemini zayıflatan iyi bilinen enfeksiyonlardır. Ciddi hastalıklara yol açarlar.
- Yengeç Burcu: Lösemi, lenfoma ve miyelom gibi belirli kanser türleri bağışıklık sistemini doğrudan etkiler. Bu kanserler, bağışıklık hücreleri kontrolsüz bir şekilde büyüdüğünde ortaya çıkar.
- Sepsis: Sepsis, vücudunuzun bağışıklık sisteminin bir enfeksiyona karşı verdiği ezici bir tepkidir. Bu, yaygın iltihaplanmayı tetikler ve organ hasarı, organ yetmezliği ve ölümle sonuçlanabilecek aşağı doğru bir olaylar sarmalına neden olur.
- İlaçlar: Kortikosteroidler gibi bazı ilaçlar bağışıklık sistemini zayıflatabilir. Ve bir organ naklinden sonra insanlar bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar alırlar. Bu ilaçlar başarısız bir nakli (reddetme) önlemeye yardımcı olur. Ancak bu ilaçlar enfeksiyon ve hastalık riskinizi artırır.
Bakım
Bağışıklık sistemimi nasıl sağlıklı tutabilirim?
Tıpkı vücudunuzun geri kalanı gibi, bağışıklık sisteminizin de güçlü kalabilmesi için beslenmeye, dinlenmeye ve sağlıklı bir ortama ihtiyacı vardır. Bazı yaşam tarzı değişiklikleri bağışıklık sisteminizi güçlendirebilir ve hastalıklardan kaçınmanıza yardımcı olabilir. Bağışıklık sisteminizin sorunsuz çalışmasını sağlamak için şunları yapmalısınız:
-
Sigarayı bırakmak.
- Kilo verin veya sağlıklı bir vücut kitlesini koruyun.
- Bol meyve ve sebze içeren sağlıklı bir diyet yapın.
- Alkolden kaçının veya sadece ölçülü olarak kullanın.
- Yeterli uyku almak.
- Düzenli egzersiz.
- Ellerinizi sık sık yıkayın.
- Daha az stres atmaya çalışın ve zihin/vücut sağlığına odaklanın.
- Aşılar konusunda güncel olduğunuzdan emin olun.
Sıkça Sorulan Sorular
Çok hastalanacak gibiyim. Doktorumu ne zaman aramalıyım?
Sürekli hastaymış gibi hissediyorsanız veya hiç geçmeyen semptomlarınız varsa, doktorunuzu ziyaret etmelisiniz. Bazı semptomlar otoimmün bir hastalığın belirtileri olabilir. Bu semptomlar şunları içerir:
- Yorgunluk veya yorgunluk (her zaman yorgun hissetmek).
- Ağrıyan, ağrıyan kaslar, özellikle de ateşiniz varsa.
- Konsantre olma veya dikkat etme zorluğu.
- Saç kaybı.
- Vücudunuzun herhangi bir yerinde iltihaplanma, kızarıklık veya kızarıklık.
- Karıncalanan veya uyuşan parmaklar veya ayak parmakları.
Discussion about this post