AstraZeneca-Oxford COVID-19 Aşısına Genel Bir Bakış

Bazı aşı üreticileri COVID-19 ile savaşmak için yeni yaklaşımlar kullanırken, diğerleri pandemiyi sona erdirmek için daha yerleşik yöntemlere yöneliyor.

AstraZeneca ve Oxford Üniversitesi, resmi adı ChAdOx1 nCoV-19 (AZD1222) olan adenovirüs bazlı bir aşı üzerinde çalışıyor. Aşı viral bir vektör aşısıdır. Bu, değiştirilmiş kullandığı anlamına gelir adenovirüs-soğuk algınlığına neden olan bir virüs- SARS-CoV-2 virüsünden genetik materyal sağlar.

Oxford, COVID-19 ortaya çıktığında Zika virüsü gibi diğer bazı hastalıklar için adenovirüs bazlı aşılar üzerinde çalışıyordu. Araştırmacılar aşıyı geliştirmek için zayıflamış bir şempanze adenovirüsü kullandılar. Birleşik Krallık’ta 1.000’den fazla aşılama ile Nisan 2020’de bir Faz 1 denemesi başladı.

İlk Aşama 3 deneme sonuçları Aralık ayı başlarında yayınlandı ve Birleşik Krallık, Brezilya ve Güney Afrika’daki dört deneme grubuna kayıtlı 18 yaş üstü 11.000’den fazla kişide aşının ne kadar iyi çalıştığını araştırdı.

Aşağıdakiler de dahil olmak üzere bu aşıyı çevreleyen bazı tartışmalar olmuştur:

• Bazı çalışma gruplarında doz farklılıkları

• Gıda ve İlaç Dairesi’nin (FDA) ABD denemesini duraklatmasına neden olan açıklanamayan komplikasyonlar (ancak FDA, güvenlik verilerini gözden geçirdikten sonra denemeyi yeniden başlattı)

• Yaklaşık bir düzine Avrupa ülkesinin aşının aşıları geçici olarak durdurmasına izin vermesiyle sonuçlanan kan pıhtılarıyla olası bağlantı

Bir incelemeden sonra, Avrupa İlaç Ajansı (EMA) 18 Mart 2021’de kan pıhtılaşması riskinde genel bir artış görmediğini duyurdu. Ancak, çok nadir görülen bir kan pıhtısı türüyle olası bir ilişki buldu.

EMA, özellikle COVID-19’un da kan pıhtılarına yol açabileceği düşünüldüğünde, aşının faydalarının olası yan etki risklerinden daha ağır bastığı sonucuna varmıştır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) de ülkeleri aşılamaya devam etmeye çağıran bir bildiri yayınladı.

FDA tarafından acil kullanım izni için henüz planlanmış herhangi bir duruşma yok. Bununla birlikte, ABD klinik araştırmasının Eylül 2021’e kadar sürmesi bekleniyor.

Bu makale AstraZeneca-Oxford aşısının nasıl çalıştığını, etkinliğini, bulunabilirliğini, yan etkilerini ve aşıyı kimlerin almaya uygun olduğunu açıklamaktadır.

Nasıl çalışır

AstraZeneca-Oxford aşısı, rekombinant adenoviral vektör aşısı. Rekombinant aşılar, bir bağışıklık tepkisini tetiklemek için SARS-CoV-2 gibi bir patojenden (bulaşıcı organizma) alınan küçük bir genetik materyal parçasını kullanır. Bu şekilde aşı, virüsün belirli bir bölümünü hedef alabilir.

AstraZeneca-Oxford aşısı, zayıflamış bir canlı patojen kullanır. Rekombinant adenoviral vektör aşılarının bir dezavantajı, insanların zaman içinde güçlendirici aşılara ihtiyaç duymasıdır.

Benzer tipte rekombinant aşıların örnekleri (canlı patojenleri kullanmayan) şunlardır:

• Pnömokok aşıları
• Meningokok aşıları

Adenovirüsler çevrede çok yaygın olduğu için, adenovirüs aşıları aşağıdakiler de dahil olmak üzere bazı problemler doğurabilir:

• Aşının booster dozları o kadar etkili olmayabilir.
• Bazı kişilerin aşıda kullanılan virüse karşı zaten bağışıklığı olabilir.

dozlama

Araştırmacılar, yaklaşık bir ay arayla verilen iki doz kullanarak AstraZeneca-Oxford aşısını test etti. Denemelerde kullanılan doz belirsizdir. Reuters haber servisi ilk önce doz değişikliklerinin farklı hesaplarını ortaya çıkardı.

AstraZeneca ve Oxford, haber ajansıyla birlikte gazetecilere, çalışmanın Birleşik Krallık kolundaki bir alt grubun aşının kasten mi yoksa kazara mı yarım doz aldığı konusunda iki farklı yanıt verdi. Muhabirler, ön sonuçlar yayınlandıktan sonra tutarsızlığı ortaya çıkardı.

Ne Kadar Etkili?

Kazara veya bilerek, doz değişikliği şanslı görünüyor.

Deneme raporuna göre, AstraZeneca-Oxford aşısının iki dozluk serisi ortalama olarak yaklaşık %70 etkilidir. Bununla birlikte, araştırmacılar bu ortalamayı, ilk atışlarında tam aşı dozunu alan kişilerde %62’lik bir etkili oran bulduktan sonra hesapladılar, bu oran yarım doz alanlardaki %90 oranında etkiliydi.

Ek incelemeler devam ediyor. Yarım doz aşının neden tam ilk dozdan daha iyi sonuç verdiği şu anda belirsizliğini koruyor.

Sınırlı çalışmalara dayanarak, aşının Delta (B.1.617.2) varyantına karşı da koruma sağladığı gösterilmiştir. The New England Journal of Medicine’de yayınlanan bir çalışmada, AstraZeneca-Oxford aşısının bir dozunun bu varyanta karşı %30, iki dozun ise %67 etkili olduğu bulundu.

Ne zaman uygun olacak?

Kullanılabilirlik, nerede yaşadığınıza bağlıdır.

Avrupa

Aşı, 18 yaş ve üstü yetişkinlerde kullanım için Avrupa genelinde yaygın olarak yetkilendirilmiştir. Bu izin, hem denemelerde hem de aşılarda dozlama ve geçici duraklamalar konusundaki ilk tartışmalara rağmen.

Şirket, Kasım 2020’de dünya çapında denemelerin hala devam ettiğini duyurdu. Ancak – düzenleyici onaylar bekleniyor – 2021’de 3 milyar kadar doz mevcut olabilir.

Biz

AstraZeneca-Oxford aşısının Amerika Birleşik Devletleri’nde bulunup bulunamayacağı ve ne zaman bulunabileceği büyük bir sorudur. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) aşılama çabalarına öncülük ediyor ve üreticiden bağımsız olarak tüm COVID-19 aşısı siparişleri ajans aracılığıyla yapılacak.

CDC, aşıların dağıtımını da denetlemektedir. Ayrıca, CDC’nin Bağışıklama Uygulamaları Danışma Komitesi (ACIP), aşı malzemelerine öncelik verilmesi konusunda tavsiyelerde bulunmuştur.

Sadece ABD’nin nüfusu yaklaşık 330 milyon. Şimdiye kadar, diğer aşı seçenekleri talebi karşılıyor.

AstraZeneca Aşısını Kimler Yaptırabilir?

AstraZeneca-Oxford aşısı için ilk klinik deneme, 18 ila 55 yaş arasındaki kişilere odaklandı. 55 yaşından büyük kişilerle yeni denemeler Ağustos 2020’de başladı.

Çocuklarla ilgili ilk denemeler yapıldı, ancak araştırmacılar bu grubu Aralık 2020’nin ortalarında deneme verilerinden çıkardı. AstraZeneca ve Oxford, değişiklik hakkında herhangi bir açıklama yapmadı.

Şubat 2021’de Oxford Üniversitesi, 6 ila 17 yaşları arasındaki 300 katılımcıyı kaydedecek yeni bir çocuk denemesinin başladığını duyurdu.

Yan Etkiler ve Olumsuz Olaylar

Genel olarak, COVID-19 aşılarının yan etkileri, çoğu aşıda tipik olan küçük reaksiyonları içermektedir. Bunlara aşağıdakiler dahildir:

• Kol ağrısı
• kol şişmesi
• Enjeksiyon yerinde kızarıklık

AstraZeneca-Oxford klinik deneyinde duraklamaya neden olan da dahil olmak üzere birkaç başka yan etki rapor edilmiştir.

The Lancet’te yayınlanan aşıyla ilgili ön rapor, yan etkiler açısından genel olarak iyi sonuçlar ortaya koydu. Ancak olumsuz reaksiyonlarla ilgili birkaç tane vardı.

Aşı alan kişilerde üç transvers miyelit vakası (omurilik iltihabının olduğu bir durum) vardı. Bununla birlikte, deneme raporuna göre, bu hastalıklara aşının neden olması muhtemel değildi.

Çalışmada bazı ölümler de rapor edilmiştir (çoğu kontrol grubunda). Ancak bu ölümlerin aşıyla ilgisi yoktu ve trafik kazaları ve cinayet gibi olaylardan kaynaklandı.

Finansman ve Geliştirme

Bilim adamları aşıyı Oxford ve AstraZeneca arasındaki bir ortaklık aracılığıyla geliştirdiler. Çalışma için fon desteği ayrıca aşağıdakiler tarafından sağlandı:

• Birleşik Krallık Araştırma ve İnovasyon
• Bill ve Melinda Gates Vakfı
• NIHR Oxford Biyomedikal Araştırma Merkezi
• Thames Valley ve South Midland’ın NIHR Klinik Araştırma Ağı

Bu makaledeki bilgiler, listelenen tarih itibariyle günceldir; bu, bunu okuduğunuzda daha yeni bilgilerin mevcut olabileceği anlamına gelir. COVID-19 ile ilgili en son güncellemeler için koronavirüs haber sayfamızı ziyaret edin.